BRUZZ actua - editie 1609 by bruzz.be

Rubrieknaam

#1609 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

N I E U W S

A C H T E R G R O N D

O P I N I E

28 | 03 | 2018

VLAMINGEN ROEREN ZICH I N MOLENBEEK BENJAMIN DALLE

BRUZZ | RUBRIEK

VOORZITTER VAN CD&V BRUSSEL

VILVOORDE, WAAR BRUSSELAARS THUIS ZIJN

NIGERIAANSE MEISJES IN DE PROSTITUTIE

‘Wie jong en mooi is, betaalt in zes maanden schulden terug’ © BART DEWAELE

ONTDEK MEER! Bel ons voor meer info of kom ons bezoeken op nieuwbouwzondag in de Residential Info Office op Tour & Taxis, Havenlaan 86c op zondag 22 april tussen 10 en 16 uur. Ontdek er de prachtige afwerkingsmaterialen van RIVA en gooi een blik op de werf. De verkoop gaat razendsnel. Nu al de nieuwe hotspot in Brussel. Gunstige registratierechten waardoor ideaal als eigen bewoning of als investering.

WWW.RIVABRUSSELS.BE A development by

+32 (0)2 223 23 23 +32 (0)474 49 45 50

20180312_Bruzz_Nieuwbouwzondag_215mmx290mm_02.indd 1

+32 (0)2 423 00 00 +32 (0)496 56 96 96

+32 (0)2 318 18 08 +32 (0)470 64 43 09

3/12/2018 5:08:02 PM

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

JULIEN, ORTSSTRAAT

Julien passeert op zijn gyroroue. “Milieuvriendelijk en verslavend,” zegt hij erover. Hij draagt zijn hond Agua, omdat die moe is. “Mijn vriendin is Braziliaanse. Zij is mijn anker. Mijn leven was lang een rommeltje. Op mijn twaalfde ben ik thuis vertrokken. Ik wou profvoetballer worden. Een kapotte knie maakte een einde aan die droom. Op mijn zestiende stopte ik met school en ging van het ene jobje naar het andere. Tot mensen de moeite namen om met me te praten. Zo kwam het toch nog goed. Nu werk ik als theatertechnicus.” 28 MAART 2018

Inhoud

COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 20 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393, BIC: BBRU BE BB van Vlaams Brusselse Media vzw. Buiten België: 30 euro per jaar. OPLAGE : 62.609 exemplaren.

FLITS 07

Ondernemen

Saint-Octave opent kaaszaak in slagerĳ Crabbe

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, sales@bruzz.be, 02-650 10 61 DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs WEEKBLAD

Steven Van Garsse (chef) COORDINATIE UIT

Gerd Hendrickx EINDREDACTIE

Karen De Becker, Geert Van der Hallen VORMGEVING

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier KERNREDACTIE

Jean-Marie Binst, Gerd Hendrickx, Bettina Hubo, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Hilke Andries, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Roel Daenen, Céline Emmerechts, Luc Joris, Tom Peeters, Jasmijn Post, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Benjamin Tollet, Georges Tonla Briquet, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden VERTALING

Johan Arblaster, Martin McGarry FOTOGRAFEN

Bart Dewaele, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

DE VERHALEN

LOS VAN DE TIJD

ILLUSTRATOREN

Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Wide Vercnocke, Jurgen Walschot

Interview

Spreektĳd

Reportage

Nigeriaanse prostitutie

Info voor kalender sturen naar/ Envoyez vos infos à publier dans le calendrier à / Send event details to

VISITBRUSSELS Koningsstraat 2 Rue Royale 1000 Brussels/Bruxelles 02-549.50.95, info@agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Steven Van Garsse, Flageyplein 18, 1050 Elsene. Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Annelies De Rouck verhuisde na vĳftien jaar in het buitenland naar Brussel

Nĳmegen, Groene Hoofdstad van Europa

28 © SVS

CD&V'er Benjamin Dalle: 'Vĳftigduizend werklozen tegen 2024 in Brussel, dat kan'

Verhuizen naar de Rand: is Vilvoorde de twintigste Brusselse gemeente?

'Deze meisjes zĳn moedig, maar ook bang'

Edito

RUBRIEKEN 03

Chou de Bruxelles

Edito

In beeld

Opinie

Enfant Terrible Michaël Bellon

Big City

Nick Trachet

Koning auto

In Vlaanderen zagen we het al eerder, maar nu begint ook de Brusselaar zich te roeren. Op twee fronten. Hij heeft het gehad met het aantal verkeersdoden én met de vuile lucht. Kop van Jut is koning auto. Een Schaarbeekse actiegroep die ijvert voor nul doden in het verkeer, lijkt uitbreiding te krijgen in andere Brusselse gemeenten. Vijfentwintig scholen sluiten zich dan weer aan bij het eerdere protest van de lagere school Maria Boodschap tegen de slechte luchtkwaliteit. Kinderen die op straat komen voor gezonde lucht, daar kan geen politicus ongevoelig voor blijven. Het is een bemoedigende evolutie: Brusselaars die opkomen voor de leefbaarheid van hun stad en de regering eraan herinneren dat zij graag in een veilige en gezonde omgeving wonen. De eisen van de actievoerders leven tegelijk op gespannen voet met die ene belangrijke verworvenheid: de vrijheid. Of noem het: vrijheid-blijheid. Brusselaars en pendelaars willen niet gedwongen worden om de auto aan de kant te laten staan. Vraag is hoelang we dit liberale principe nog kunnen handhaven in de razendsnel veranderende stad. Het is immers een uitgesproken regel dat vrijheid nooit absoluut is. De ene vrijheid mag de andere niet beperken. En precies daar ligt de knoop bij het autoverkeer, dat nota bene nauwelijks gedaald is de afgelopen tien jaar. Auto’s knabbelen in toenemende mate aan de vrijheid van de stadsbewoner, op drie vlakken. Het autoverkeer is nog altijd in grote mate

verantwoordelijk voor de fijnstofuitstoot en de NOx-emissies. In september trokken nog honderd artsen en specialisten aan de alarmbel omdat de gezondheid van de stadsbewoner gevaar loopt door de vuile lucht. Die maakt niet alleen ziek, ze verkort ook ons leven. Auto’s zijn ook de grote boosdoener in de ongevallenstatistieken. In Schaarbeek neemt het aantal verkeersslachtoffers zorgwekkende proporties aan. De lokale besturen lijken daar immuun voor te zijn. Behalve enkele aangekondigde superflitspalen verandert er niet veel op het terrein. Automobilisten blijven in heel wat gemeenten de verkeersregels vakkundig aan hun laars lappen. En het autoverkeer vormt ook een belemmering in de economische ontwikkeling van deze stad. Het fileleed kost de bedrijven handenvol geld, want time is money. Mobiliteit is niet voor niets een van de speerpunten van werkgeversfederatie Beci. Ook de werkgevers hebben het gehad met de dichtgeslibde stad. De regering lijkt bij al dat onfraais gewoon achterover te leunen, eens te geeuwen en over te gaan tot de orde van de dag. Af en toe zal een PS’er weleens toeteren dat de mobiliteit als probleem te lang is onderschat door het gewest, maar als puntje bij paaltje komt, verandert er haast niets fundamenteels. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat het volk begint te morren. Moeten we de auto dan bannen uit de stad? Neen natuurlijk niet, maar het mag best wat minder zijn.

BRUZZ | VOORAF

— STEVEN VAN GARSSE

21 MAART 2018

stoemp! gratis!

B ru sse ls e C afé c onc e r te n

DO 29 MRT

LISTEN! FESTIVAL SHOWCASE Collective Conscience + GeRoeZeMoes + Louis Vogue - Café Des Halles – 20u

DI 10 APR

STOEMP! DELUXE An Pierlé Quartet - Monk – 21u

WO 11 APR

Esther & Fatou - Via Via – 21u

ZA 14 APR

Mugwump (Album Release) - Beursschouwburg – 22u30

DI 24 APR

Danny Blue & The Old Socks - Le Coq - 21u

WO 25 APR

Sunflower - Bonnefooi - 21u

DI 01 MEI

FORT EN FETE FESTIVAL Bombataz - 13u (i.s.m. GC Pianofabriek)

WO 02 MEI

Sea (Peoples) - Odisee & KUL Campus Brussel - 17u

DI 08 MEI

CHASE PRESENTS Phasm + De Rand + David Jahmill GC De Kriekelaar (i.s.m. LUCA School of ARTS) – 18u

DO 10 MEI VR 11 MEI

Pavlove - Merlo – 21u RE:FRESH PRESENTS Nag & Lefto + DJ Odilon + 72 Soul Muntpunt Grand Café – 21u30

DI 15 MEI

In Een Discotheek - Bar Eliza – 21u

DO 17 MEI

Portland - RITCS Café – 21u

ZA 19 MEI

STOEMP! DELUXE Wannes Cappelle & Broeder Dieleman & Frans Grapperhaus - Het Goudblommeke In Papier – 21u

DI 22 MEI

Tristan - Archipel – 21u

DO 24 MEI

Dijf Sanders + Keita Takei - Globe Aroma – 20u

stoemplive.be

WOENSDAG 18 APRIL

VAN 13:00 TOT 17:00

Meer weten? Ga naar www.brusselbazaar.be/buitenspeeldag

Flits

Nieuws heet van de naald

Parkeren in grotere sector

SAINT-OCTAVE OPENT KAASZAAK IN SLAGERIJ CRABBE

Sixtieswinkel gered Na de sluiting van de slagerij Crabbe in Sint-Gillis in 2014 kocht de gemeente het pand om het winkelinterieur te redden. Vier jaar later opent Saint-Octave er een kaaswinkel. Een stuk sixtieserfgoed krijgt zo een tweede leven. — JEAN-MARIE BINST © SASKIA VANDERSTICHELE

BRUZZ | VOORAAN

Jette en Ganshoren zijn straks de eerste Brusselse gemeenten waar houders van een bewoners-, bezoekers- of bedrijfskaart een parkeerplaats mogen zoeken in een gebied van om en bij de 150 hectare. “Met de nieuwe parkeerkaarten kunnen mensen niet alleen in hun eigen zone, maar ook in drie aangrenzende zones parkeren,” verduidelijkt Nathalie De Swaef (Groen), schepen van Mobiliteit in Jette. “Wie op dertig meter van een andere parkeerzone woont, mag voortaan dus over de grens parkeren.” Andere nieuwigheid is dat de parkeerkaart digitaal gaat. “De parkeerwachters scannen de nummerplaat en weten zo meteen of het voertuig binnen de juiste sector geparkeerd staat,” aldus nog De Swaef. Bestaande kaarten blijven wel geldig tot hun vervaldatum. Daarmee kan je echter slechts in één zone terecht. De zogenoemde sectorisatie is in Jette van toepassing vanaf 3 april. Een maand later volgt ook buurgemeente Ganshoren. Beide besturen hebben eerder al hun parkeerbeleid overgedragen aan het gewestelijk parkeeragentschap Parking.Brussels. Dat is opgericht om het parkeerbeleid in heel het gewest te harmoniseren. LV

Cirio dicht voor renovatie

aint-Octave heeft een tweede winkel voor kaas en fijne vleeswaren geopend, in de voormalige slagerij Crabbe. De zaak op de hoek van de Alsembergsesteenweg en de Adolphe Demeurstraat is een monument op het vlak van winkelinterieur uit het post-Expo‘58-tijdperk. In 1963 werd de slagerij-van-generaties heringericht door de jood van Russische origine Elie Poupko. De vloertegels, witmarmeren muren, oranje toonbankmozaïeken en de egyptiserende muurfries met jachttaferelen, gesigneerd ‘Marcon, 1954’, maken er een Gesamtkunstwerk van. Het winkelinterieur kreeg dan ook een plekje in het fotoboek Goed bewaarde interieurs van erfgoedkundige Katherine Ennekens uit 2014. Hetzelfde jaar sloot Crabbe echter de deuren, zonder overnemer. Het volledige pand kwam te koop. De Grondregie van Sint-Gillis had er een half miljoen euro voor veil. “Er was de smeekbede tot conservatie vanwege vele burgers, iedereen kende Crabbe,” zegt schepen voor Stedelijke Renovatie en Erfgoed Cathy Marcus (LB). “Het pand had een groot potentieel voor huisvesting (appartementen op de etages, red.). En er was de grote visibiliteit van het hoekhuis, een referentiepunt op de Alsembergsesteenweg. Allemaal argumenten die de

gemeente ertoe hebben aangezet om het huis te kopen en de winkel te bewaren.” Eerst dacht de gemeente alleen aan slagers te verhuren, maar die beroepsgroep had geen interesse. Omdat er in de ruime buurt rond het stadhuis geen kaaswinkel meer was, stond de gemeente een herbestemming toe. De nieuwe huurder voor de gelijkvloerse commerciële ruimte werd gevonden: Saint-Octave, al bekend van een winkel in de Hoogstraat in de Marollen. “De commerciële ruimte heeft belangrijke erfgoedwaarde, daarom hebben we streng toegekeken op het behoud van veel decoratieelementen,” aldus Marcus. Saint-Octave deed zelf een zware investering van 150.000 euro, vooral in koelkamers, een goederenlift en extra winkelinrichting. Het project liep wat vertraging op, maar het erfgoedstuk is met zijn herbestemming een model voor de ‘vrijwaring’ van de sixtiesstijl. Het gewest telt nog meer ‘onbeschermde’ historische winkelinterieurs, van Coutellerie Jamart (1821) tot Teinturier De Geest (fiftiesstijl) en IJzerwaren Rapaille (Brugmannlaan). > Lees ook langs de blauwe Uit-zijde p21 Sa sainteté le gruyère

Oud-slagerĳ Crabbe is met zĳn herbestemming tot kaaswinkel een model voor erfgoedconservatie.

Het café Cirio in de Beursstraat is sinds maandag dicht wegens renovatiewerken. Het beschermde interieur wordt zoveel mogelijk hersteld in zijn oorspronkelijke staat, in overleg met Monumenten en Landschappen. De keuken verhuist om de tweede zaal opnieuw wat groter te kunnen maken. Verder wordt de vloer opgeknapt en worden de meubels weggehaald voor restauratie. Volgens de werfplanning zou de renovatie worden afgerond op 7 mei. Daags nadien zou het café opnieuw de deuren openen. Maison Cirio werd door een Italiaanse zakenman geopend in 1886. In de beginjaren kon je er terecht voor Italiaanse specialiteiten, maar in de loop der jaren vervelde het etablissement tot een typisch Brusselse brasserie. Het huidige interieur, geïnspireerd door de art nouveau, dateert van 1909 en is sinds enkele jaren beschermd erfgoed. LV 21 MAART 2018

28 MAART 2018

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

Uitgekleed zwembad

ÂŠ BART DEWAELE

Het gemeentelijk zwembad Neptunium in Schaarbeek ondergaat nog tot september 2019 een grondige renovatie. De opknapbeurt duurt langer dan eerder gepland, omdat de waterdichtingslaag rond de badkuip helemaal vernieuwd moet worden. De typische kleedhokjes rond het bad verliezen hun functie. In de plaats komen nieuwe kleedkamers met lockers. Daardoor zou het zwembad meer mensen moeten kunnen ontvangen. Aan de werf hangt een prijskaartje van om en bij de 7 miljoen euro, betaald door de gemeente en Beliris, het federaal fonds voor de verfraaiing van de hoofdstad. 28 MAART 2018

De week

Terugblik op het nieuws

Voorzitter

Laadpalen

100.000

Jos Raymenants (35 jaar) is verkozen tot de nieuwe voorzitter van Groen in het Brussels Gewest. Hij volgt Veerle Vandenabeele op. Raymenants werkt als attaché voor Werk en Economie voor de Vlaamse overheid bij de EU.

De vergunningsprocedure voor het plaatsen, onderhouden en uitbaten van elektrische laadpalen in de openbare ruimte is vereenvoudigd. Dat besliste het college van de stad Brussel op voorstel van Mobiliteitsschepen Els Ampe (Open VLD).

Het Mima in de voormalige brouwerij Belle-Vue langs het kanaal in Molenbeek, overschrijdt net voor het weekend de kaap van honderdduizend bezoekers in minder dan twee jaar tijd. Veertig procent zijn jongeren die nooit eerder een voet in een museum hebben gezet.

TUNNELRENOVATIE LEIDT TOT ONVREDE IN KOEKELBERG EN GANSHOREN

‘Eenrichtingsverkeer is slag in ons gezicht’ BRUZZ | DE WEEK

Nog deze lente begint de renovatie van de versleten Leopold II-tunnel. Die gaat in de zomer zelfs twee maanden dicht. Over de begeleidende mobiliteitsmaatregelen is de knoop nog altijd niet doorgehakt. De omliggende gemeenten vrezen een verkeersinfarct. — BETTINA HUBO

e tunnel wordt dagelijks gebruikt door maar liefst 80.000 automobilisten, 40.000 in elke richting. Daarom werd na lang wikken en wegen beslist om de tunnel alleen in de zomermaanden juli en augustus volledig af te sluiten en tijdens het jaar alleen ‘s nachts van maandag tot donderdag. Op die manier zouden de werkzaamheden 39 maanden duren. Het is een heel erg dure optie, maar de Brusselse regering hoopt dat zo het fileleed tot een minimum beperkt kan worden. Om de bovengrondse problemen tijdens de zomersluiting te beperken, zijn er begeleidende mobiliteitsmaatregelen gepland. In opdracht van Brussel Mobiliteit werkte een studiebureau drie scenario’s uit. Eén: er komen geen aanpassingen. Twee: op de Keizer Karellaan komt er in elke richting één rijvak voor gewoon autoverkeer en één voor bussen en carpoolers. In dit scenario zou er opnieuw eenrichtingsverkeer komen, niet alleen rond de Basiliek, zoals in een recente test, maar ook rond het Elisabethpark. Drie: de Keizer Karellaan wordt afgesloten voor auto’s en voorbehouden aan busvervoer, dit in combinatie met

28 MAART 2018

eenrichtingsverkeer rond de Basiliek en het park. Het tweede scenario geniet de voorkeur van het studiebureau en die optie is ondertussen ook gekozen door de Brusselse regering, die wel als voorwaarde stelt dat MIVB, NMBS en De Lijn het openbaar vervoer in die buurt versterken. Daarover is nog geen zekerheid. De nota waarin de drie scenario’s staan beschreven, is ondertussen gelekt in de pers, maar vooralsnog niet in het bezit van de schepenen van Mobiliteit van de betrokken gemeenten. De Ganshorense schepen van Mobiliteit Magali Cornelissen (MR) is hierover niet te spreken. “Er is geen overleg met de gemeente geweest, alleen een informeel gesprek met de burgemeesters en enkele technische vergaderingen.” Haar collega-schepen in Koekelberg (en vader) Jean-Pierre Cornelissen (MR) bevestigt: “Ik ben rond dit dossier nooit in contact geweest met het kabinet van Pascal Smet of met Brussel Mobiliteit.” Beiden zijn verontwaardigd dat er opnieuw plannen zijn voor een - nog grotere - lus met eenrichtingsverkeer. Een recente test met eenrichtingsverkeer rond de Basiliek,

Het gewest overlegt nog volop over de begeleidingsmaatregelen voor de renovatie van de Leopold II-tunnel.

bedoeld om bus en tram sneller door het verkeer te loodsen, bleek een grandioze mislukking. Het leidde tot enorme files, vooral in Ganshoren, en het traject bleek gevaarlijk voor fietsers. “De Ganshorenaren raakten het centrum niet meer in. En dan wil men daar nu opnieuw eenrichtingsverkeer? Dit zou een slag in het gezicht van de bevolking zijn,” zegt Magali Cornelissen. “Het gewest lacht de eigen inwoners gewoon uit en houdt alleen rekening met de pendelaars.” Zowel in Ganshoren als in Koekelberg opteert men dan ook voor scenario 1: niets doen, en dus ook geen eenrichtingsverkeer. Magali Cornelissen heeft trouwens ook vragen bij het voorstel van carpooling op de Keizer Karellaan. “Wie gaat dat controleren? We hebben sinds het Kanaalplan zelfs geen agent meer om het verkeer op het kruispunt Keizer Karellaan-Landsroemlaan te regelen.” Volgens haar is de enige echte

oplossing een enorme overstapparking aan de rand van het gewest. “Maar om dat in orde te krijgen, is het te laat.”

BRUSSELS KART Het kabinet-Smet bevestigt dat het voor deze zomer niet zal lukken om de parking van Brussels Kart in Groot-Bijgaarden te gebruiken, goed voor 1.500 plaatsen. “De privé-eigenaar stelde onmogelijke voorwaarden en het ligt ook op Vlaams grondgebied,” zegt woordvoerder Mathias Dobbels. “Maar we hebben ook opties op kleinere terreinen. We overleggen nog.” Het is niet het enige waarover het gewest nog volop in onderhandeling is. Er lopen ook gesprekken met de politie van zone Brussel-West, over de controle van de carpoolstrook, en met de vervoersmaatschappijen NMBS, De Lijn en MIVB, over het opdrijven van het aanbod in de zomer. “Maar volgende week willen we rond zijn en na de paasvakantie

Taxiplan

Ghelamco dreigt

Financiële opsteker

Het Taxiplan van de minister van Mobiliteit Pascal Smet (SP.A) mist duidelijkheid. Dat zegt de Economische en Sociale Raad van Brussel, die een negatief advies geeft en beter overleg met de sector aanbeveelt. De opdeling tussen taxi’s en verhuur met chauffeur, moet behouden blijven volgens de raad.

Nu het voetbalstadion op parking C er niet komt, wil de stad Brussel de erfpachtovereenkomst met bouwbedrijf Ghelamco opzeggen. Maar dat is niet naar de zin van Ghelamco, dat de Brusselse belastingbetaler waarschuwt voor verstrekkende gevolgen.

Minister van Begroting en Financiën Guy Vanhengel (Open VLD) is in zijn nopjes met de lof van kredietbeoordelaar Standard & Poor’s voor “het sterke financiële beheer van het gewest”. De beoordeling bepaalt tegen welke voorwaarden het gewest kan lenen op de kapitaalmarkt.

Hopelĳk kĳken we ooit naar de auto zoals naar de sigaret ACTIEVOERDER ANNEKATRIEN VERDICKT, BRUZZ | DE WEEK

wil minder auto’s rond Brusselse scholen om de luchtkwaliteit te verbeteren (in De Standaard)

Cartoon Wauter Mannaert © PHOTONEWS

komt er een brede communicatie.” Dat er geen overleg zou geweest zijn met de gemeenten, noemt Dobbels ‘je reinste onzin’. “Er is gepraat met de burgemeesters en in de speciale werfcommissie voor de Leopold II-tunnel zijn alle gemeenten vertegenwoordigd. Blijkbaar stroomt de info niet door.” “In die commissie hebben we ook geen protest tegen het voorstel voor eenrichtingsverkeer gehoord. In elk geval, dit voorstel wordt verder bestudeerd en er volgt overleg met de burgemeesters.” “Die technische vergaderingen kan je geen overleg noemen,” herhaalt Magali Cornelissen. “Onze technici geven opmerkingen, maar zijn niet bevoegd om een standpunt in te nemen namens de gemeente.” Het Ganshorense schepencollege heeft deze week dan maar een brief naar het kabinet-Smet gestuurd met het officiële standpunt: tegen eenrichtingsverkeer rond de Basiliek en het park. 28 MAART 2018

Spreektijd

Benjamin Dalle wil ambitieuzer Brussel

BRUZZ | DE VERHALEN

‘Minder dan vijftigduizend werklozen, dat kan’

Benjamin Dalle kwam van Damme via Gent en New York in Molenbeek terecht.

28 MAART 2018

BRUZZ | DE VERHALEN

Benjamin Dalle (CD&V) laat zich niet snel interviewen. Hij zoekt liever de luwte op. Maar nu de gemeenteraadsverkiezingen eraan komen, maakt hij de borst nat. Hij wil zijn zeg kunnen doen in Sint-Jans-Molenbeek. “Je moet zorgen dat je onberispelijk bent. Als je dat niet bent, hoor je niet thuis in de politiek.” — DANNY VILEYN EN FILIP VAN DER ELST, FOTO’S BART DEWAELE

enjamin Dalle is sinds 2016 directeur van Ceder, de studiedienst van CD&V, en hij is ook voorzitter van CD&V-Brussel. Als directeur heeft Dalle illustere voorgangers zoals Herman Van Rompuy die in de jaren 1980 de toen nog unitaire studiedienst Cepess leidde. Dalle was in 2014, als wonderboy van CD&V, kamikazekandidaat voor de Kamer. Maar zoals te voorspellen was, werd geen enkele Vlaamse Brusselaar in de Kamer verkozen. Dalle verdween in de coulissen. Met de gemeenteraadsverkiezingen komt hij weer op het voorplan, maar of zijn toekomst in Brussel of in Vlaanderen ligt, gewestelijk of federaal, daar wil hij zich nog niet over uitspreken. “Eerst verkozen worden in Molenbeek,” luidt het nuchter.

▲

U komt uit het landelijke Damme dat op veel gebieden het tegenovergestelde is van Molenbeek. In het gemeenteschooltje daar zijn er zelfs twee kinderen te kort om één klasje open te

28 MAART 2018

Benjamin Dalle

▲

houden. Hebt u geen heimwee naar Damme ? BENJAMIN DALLE: Ik heb er tot mijn

achttiende een bijzonder fijne jeugd gehad, ik heb er veel tijd op de boerderij van mijn grootvader doorgebracht. Maar na mijn studies in Gent en het buitenland ben ik in Brussel beland. Brussel is niet te vergelijken met Damme, toch is de levenskwaliteit in de hoofdstad zeer hoog. Ook al is die er de jongste jaren niet op vooruitgegaan: met de bevolkingsgroei waar we voor staan, zijn de uitdagingen uitermate groot.

Kijkt u met uw plattelandsverleden anders naar het leven in de stad dan iemand die er geboren en getogen is? DALLE: Ik hecht veel belang aan groen

BRUZZ | DE VERHALEN

in de stad, dat kan met mijn achtergrond te maken hebben. Omdat een huis met tuin voor de meeste Brusselaars niet mogelijk is, is groen in de openbare ruimte des te belangrijker. Je voelt dat het tekort aan groen in heel wat wijken enorm leeft. Het belang dat wij bij CD&V hechten aan mobiliteit en luchtkwaliteit hangt hiermee samen, het gaat over levenskwaliteit.

Vlot verkeer en propere lucht zijn problemen die een globale aanpak vergen. CD&V en Open VLD zijn de enige partijen die deel uitmaken van de centrumlinkse Brusselse en de centrumrechtse Vlaamse en federale regering. Is dat geen moeilijke spreidstand? DALLE: Samenwerken is geen kwestie van politieke kleur, maar van mentaliteit. Als medewerker van Justitieminister Koen Geens heb ik zeer goed samengewerkt met de Franstalige gemeenschapsminister én socialist Rachid Madrane. We waren het niet over alles eens, maar er was wel de wil tot samenwerken.

Dat is toch niet de regel? Over heel wat dossiers vliegen Brusselse en Vlaamse regering elkaar in de haren. DALLE: Dat kan inderdaad nog

stukken beter. Laat ik een Brussels voorbeeld geven. Ook hier zijn er fricties. Het verzet van Philippe Pivin (MR), de burgemeester van Koekelberg, tegen de trajectcontroles die staatssecretaris Bianca Debaets wil uitvoeren in de Leopold II-tunnel, is schrijnend. Nochtans is het hoog tijd dat er iets gebeurt, de Brusselse mobiliteit 14

28 MAART 2018

BENJAMIN DALLE geboren in 1982 in Brugge

Erasmus’ voor de beste buitenlandse student

2006-2011 advocaat in Brussel

2000-2005 studeert Rechten aan UGent

2006 student aan de New York University School of Law

2008-2011 adviseur op verschillende CD&Vkabinetten

2006 stage bij UNHCR in Genève

2011-2014 kabinetschef bij Servais Verherstraeten

2005 studeert aan de rechtsfaculteit van Paris V, krijgt de ‘Prix

2014-2016: adjunctkabinetschef bij Koen Geens maart 2016: hoofd studiedienst Ceder van CD&V woont in Molenbeek

“Er is veel engagement bĳ jonge Vlamingen om Molenbeek te verbeteren” BENJAMIN DALLE HOOFD STUDIEDIENST CD&V

is een soep. Een op de drie verplaatsingen binnen Brussel gebeurt met de wagen. De al dan niet elektrische fiets is vaak een beter alternatief, maar de infrastructuur is er niet op voorzien: het fietspad aan het Rogierplein bijvoorbeeld is een bus- en taxibaan. Dat moet dan het nieuwste fietspad van het Brussels Gewest voorstellen!

En het is alleen de hoogopgeleide, blanke ‘bakfiets-Brusselaar’ die de fiets gebruikt? DALLE: In mijn buurt, in de Molenbeekse Maritiemwijk, leeft de helft van de mensen in armoede. Toch zie ik dat die mensen, zodra ze het iets breder hebben snel een geldverslindende wagen kopen. Ze verwijten me soms dat ik niet verantwoord omga met mijn kinderen, omdat ik hen met de fietskar door het Brusselse verkeer loods. Alleen sensibilisering, betere infrastructuur en betere handhaving kunnen daar iets aan veranderen.

Wat u zegt, kan net zo goed uit de mond van Groen-politici komen. Ideologische vervaging?

van de lokale afdeling in 2012 een einde aan heb gemaakt.

DALLE: Ik deel zeker opvattingen met Groen, maar CD&V legt andere accenten. Onze visie is niet ‘weg met de auto’. Ook automobilisten hebben hun plaats in Brussel. Denk aan het dossier van de Havenlaan: dat zat jarenlang in het slop omdat een aantal groene fundi’s de platanen wilde behouden. De situatie voor de zwakke weggebruiker, de automobilist en het openbaar vervoer is er ronduit schandalig. Ik hou van bomen, maar dat hoeven niet per se vijftig jaar oude platanen te zijn.

U hebt al afstand genomen van Moureaux voor de verkiezingen van 2012. Waarom ?

U staat op de derde plaats op de CDH-lijst in Molenbeek. Wat zijn uw ambities? DALLE: Ik hoop in de eerste plaats verkozen te worden. In 2006 stonden we op de lijst van burgemeester Philippe Moureaux (PS), iets waar ik als voorzitter

DALLE: Moureaux veegde de problemen systematisch onder de mat. Een van de belangrijkste verwezenlijkingen van het bestuur in Molenbeek onder leiding van Françoise Schepmans is het erkennen van de problemen. De werkloosheid in Molenbeek ligt nog altijd boven de twintig procent, in sommige wijken zelfs hoger. Bij mij om de hoek zijn er problemen met hangjongeren en drugs. Ik ben er zeker van dat die jongeren morgen niet om 9 uur op hun werk moeten zijn. Anders zou het een heel andere situatie zijn. Het blijft hemeltergend dat er nog altijd zoveel werklozen zijn in de hoofdstad, terwijl in Vlaanderen veel vacatures niet ingevuld raken. In

Kunnen jullie genoeg gewicht in de schaal leggen op die lijst? CDH zou makkelijk een lijst kunnen vormen zonder CD&V. DALLE: De Vlaamse kiezers zijn een belangrijke factor in Molenbeek. We weten niet hoeveel het er precies zijn, maar in het noordwesten van Brussel komen er veel jonge, Vlaamse gezinnen wonen. Er is veel engagement bij jonge Vlamingen om Molenbeek te verbeteren. Ik voel dat we een verschil kunnen maken.

De lijsttrekker op uw lijst in Molenbeek is Ahmed El Khannouss, een man die in het Brussels Parlement lijnrecht tegenover uw partijgenoot Bianca Debaets staat wanneer het over onverdoofd slachten gaat. DALLE: Ahmed is zeer bekend en

geapprecieerd in de Molenbeekse volkswijken. Wij hebben uiteraard meningsverschillen, ook over het beleid van de federale regering. Ons programma is niet hetzelfde, maar

Welke regeringssamenstelling geniet uw voorkeur? De centrumrechtse in Vlaanderen en federaal, of de centrumlinkse in Brussel? DALLE: Links en rechts zijn zeer relatieve termen. De regeringDi Rupo werd door sommigen gezien als een marxistische regering. Nochtans heeft die regering een staatshervorming uitgevoerd en de inschakelingsuitkering voor jongeren beperkt in de tijd. De regeringMichel gaat daarop verder. Eigenlijk is er continuïteit.

Toch is er een groot verschil tussen beide regeringen: de N-VA.

wij ons niet vinden. Wij halen geen plezier uit het uitwijzen van mensen.

DALLE: Als partijen veel stemmen halen, dan is het niet aan ons om te bepalen met wie we regeren. Of dat nu de PS of de N-VA is. We willen natuurlijk opnieuw groeien, maar de tijd dat CD&V de premier en de minister-president leverde, ligt al even achter ons.

In Brussel strijdt CD&V samen met Open VLD en N-VA tegen een decumul. Maakt uw partij hiermee geen slechte beurt in Vlaanderen? Postjespakkers, zeggen de gewone man en vrouw.

Bent u een regering met N-VA in Brussel genegen? Aan Franstalige kant zijn de meeste partijen resoluut tegen. DALLE: Wij bepalen niet wie er langs Franstalige kant in de regering zit. Het is dan ook niet aan de Franstaligen om de coalitie aan Nederlandstalige zijde te bepalen. Of dat met N-VA kan, zal afhangen van de resultaten en hun verwachtingen in zo’n coalitie. Wij hebben met alle partijen punten gemeen, behalve met PVDA en Vlaams Belang. Ook met N-VA.

Kunt u zich dan vinden in de communicatielijn van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Francken? DALLE: Verre van. Wij steunen het

migratiebeleid van deze regering. Maar in de communicatie kunnen

BIANCA DEBAETS OVER HET VEILIGHEIDSPLAN VAN CD&V

‘Kleine criminaliteit bestaat niet’ CD&V rijdt zich warm voor de gemeenteraadsverkiezingen. Deze week stelt ze haar veiligheidsplan voor. “De criminaliteit daalt, toch voelen mensen zich onveiliger dan vroeger. Daar moeten we wat aan doen.”

et onveiligheidsgevoel serieus nemen, is een eerste stap. Zo zeg ik: kleine criminaliteit bestaat niet. Ook een handtassendiefstal kan traumatiserend zijn,” zegt staatssecretaris Bianca Debaets (CD&V). Wie in het veiligheidsplan van de Brusselse CD&V op zoek gaat naar law and order doet vergeefse moeite. Veiligheid is een noodzakelijke basisvoorwaarde voor een

hechte samenleving. Bij CD&V gaat veel aandacht naar preventie. Daar is veel marge tot vooruitgang. Uit rapporten van Comité P blijkt dat de Brusselse politie goed is in het reactieve luik, maar dat er meer proactief kan worden opgetreden. Voor Debaets zijn stadsmariniers naar Rotterdams voorbeeld een uitstekend instrument om proactief te werken. Dat zijn een soort van buurtregisseurs die in

moeilijke wijken actief zijn, aanzien hebben en met oplossingen kunnen komen. “Neem nu hangjongeren. In Rotterdam kwamen ze samen met de stadsmarinier tot de conclusie dat ze een bokslokaal wilden. De stadsmarinier kaartte dat aan bij het stadsbestuur, en zo verdwenen de spanningen in de wijk.” Debaets stelt vast dat de kloof tussen politie en bevolking in Brussel groot is.

DALLE: Politiek zou moeten gaan over verbeteren van het leven van de Brusselaars. De decumul lost geen problemen op. Sommigen zijn in staat om tegelijk schepen te zijn en een parlementair mandaat goed in te vullen, anderen slagen er niet in om één mandaat fatsoenlijk te doen. Wij zijn tegen het cumuleren van een burgemeesterssjerp en een zitje in het parlement, maar verder hoeft het voor ons niet te gaan. Ik stel vast dat de partijen die nu het hardst roepen om een decumul, eigenlijk de kampioenen zijn van de cumul.

BRUZZ | DE VERHALEN

voor Molenbeek hebben we gemeenschappelijke doelstellingen.

Vlaanderen zijn er ondernemers met geld op overschot, maar ze breiden niet uit omdat er geen personeel te vinden is. Waarom zou een Brusselaar niet naar pakweg Roeselare kunnen pendelen voor het werk? We laten veel te gemakkelijk de armen hangen. Het enige wat veel werklozen nodig hebben voor een job is talenkennis en een goede attitude. In juni 2014 hadden we 107.000 werklozen. Nu zijn het er nog 91.000. Een mooi resultaat, maar we moeten nog ambitieuzer zijn. Als we onze inspanningen verdubbelen dan kunnen we tegen 2024 onder de 50.000 zitten.

U kunt toch niet ontkennen dat de Brusselse politici met een perceptieprobleem opgezadeld zitten. DALLE: ‘Walk the talk’ is mijn motto. Je moet zorgen dat je onberispelijk bent, als je dat niet bent hoor je niet thuis in de politiek.

Dat is niet bevorderlijk voor het veiligheidsbeleid. De buurt, de politie en de jongeren dichter bij elkaar brengen, kan soelaas bieden. Concreet betekent dat bijvoorbeeld dat de politie meer rekruteert in de eigen wijk. “Slechts tien procent van het korps van de politiezone Brussel-Elsene woont er ook effectief. Dat kan beter.” De nieuw opgerichte Gewestelijke School voor Veiligheidsberoepen kan hierin een belangrijke taak krijgen. Verder moet Brussel niet vies zijn van Buurtinformatienetwerken – er zijn er maar acht in het hele gewest. “Dat zijn geen kliklijnen van ongeruste senioren,” stelt Debaets. “Ze kunnen de politie écht helpen om de sociale controle te versterken.” Ook zouden

politieagenten meer op scholen moeten worden uitgenodigd. Niet alleen om over verkeersveiligheid te praten, maar ook over vandalisme of jeugdwelzijn. “Zo wordt de agent niet langer de boeman.” Tot slot heeft Debaets ook binnen haar eigen gewestbevoegdheden een instrument om de veiligheid in Brussel te verhogen. Het gewest bundelt de twee- tot drieduizend camera’s van MIVB, haven, brandweer, politie en het wegennet in één dispatchingcentrum. Door de beelden te delen over de politiezones heen, ontstaat er als het ware een “eengemaakte politiezone, maar dan op digitaal vlak”. Het is een begin. — STEVEN VAN GARSSE

28 MAART 2018

Reportage

Nieuwe bewoners gelokt door goedkopere huizen

VILVOORDE, de twintigste gemeente

BRUZZ | DE VERHALEN

Geen enkele gemeente kreeg er de voorbije jaren zoveel Brusselaars bij als Vilvoorde. Het aantal groeit bovendien snel. De hoofdstadbewoners zoeken er een goedkoop huis, maar vinden er ook een stad waar de omgangstaal steeds vaker het Frans wordt. “Zelfs allochtone Vilvoordenaars vinden dat het wat snel gaat.”

— KRIS HENDRICKX, FOTO’S PIM NOTEBAERT

zra (*) is 29 en heeft net haar kroost van school afgehaald. Aan haar hand heeft ze een meisje van een jaar of vijf, op de arm het zusje van nog geen drie. Twee jaar geleden is de Macedonische van Schaarbeek naar Vilvoorde verhuisd. “We hebben hier een huisje kunnen kopen. In Schaarbeek was dat een appartement geweest,” vertelt de kapster, die vandaag nog altijd in Brussel werkt. De jonge vrouw heeft nog geen moment spijt gehad van de stap. “Het is hier kalmer en toch ben je dicht bij Brussel. In de winkels spreken de meeste verkopers Frans. En ik ontmoet hier veel Macedoniërs die ik nog ken van in Schaarbeek.” We bevinden ons op de Rooseveltlaan, een brede boulevard in het centrum van Vilvoorde met op de middenberm een oceaan aan parkeerplaatsen. Uit basisschool De Knipoog stromen ouders en kinderen naar buiten, de vrouwen vaak met een hoofddoek. Hier en rond de nabijgelegen sporthal is Vilvoorde ook een beetje Schaarbeek en Molenbeek. Een halal slager hier, een Turkse superette daar, even verderop een moskee. Op straat horen we hier vaker Frans dan Nederlands. De architectuur heeft dan weer iets van een Brussel dat te

28 MAART 2018

heet gewassen is, met gekrompen huizen tot gevolg.

VALLENDE DRAAK Het verhaal van Azra is dat van veel nieuwe Vilvoordenaars. Als we hen vragen naar hun verhuisredenen, gaat het al snel over de huizenprijzen. In Vilvoorde krijg je vandaag nog een woonst met drie kamers en uit de kluiten gewassen tuin voor minder dan 250.000 euro. Vijftien kilometer zuidelijker tast je al snel 100.000 euro dieper in de portemonnee. Net als Azra zijn de meeste nieuwelingen dan ook jonge gezinnen op zoek naar een nest. Ze hebben vaak een migratieachtergrond én een job. En niet zelden is die werkplek nog steeds in Brussel. Of beter gezegd Schaarbeek, want het lijken vaak Schaarbekenaars die de weg vinden naar Vilvoorde. De Macedonische kapster is maar een van de bijna 1.500 Brusselaars die in 2016 naar Vilvoorde trokken, blijkt uit cijfers die we bij het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse (BISA) opvroegen. Geen peulenschil voor een gemeente van 43.000 inwoners. Als je de Vilvoordenaars die op hun beurt naar Brussel verhuizen in mindering brengt, bleef er dat jaar een saldo van

ruim 900 extra Brusselaars in Vilvoorde. Geen enkele gemeente in België heeft er meer, hoewel Dilbeek en ook buurgemeente Zaventem aardig in de buurt komen. Brussel en Vilvoorde zijn dan ook aan elkaar vastgegroeid. Om dat te zien, volstaat een blik op de kaart, waar de contouren van Vilvoorde iets van een vallende draak hebben, waarvan het hoofd diep in het Brusselse territorium duikt.

STIJGENDE PRIJZEN We stappen Snack Gold binnen, nog steeds op de Rooseveltlaan. Het verhaal van Abdel (47) toont hoe Brussel en Vilvoorde op verschillende manieren aan elkaar vastgeklonken zijn. De goedlachse Turk werkt al twintig jaar in Vilvoorde, maar woont nog steeds in Schaarbeek. Een omgekeerde Azra zeg maar. Lang geleden kwam hij uit Emirdag naar België, om via een tussenstop in Zele in Schaarbeek te belanden. Door dat Vlaamse intermezzo spreekt hij vandaag nog steeds beter Nederlands dan Frans. Als alles volgens plan loopt, wordt Abdel volgend jaar op zijn beurt Vilvoordenaar. “Ik heb een tweeling, twee zonen van dertien en die gaan in het Nederlands naar school in Schaarbeek. Het lijkt me beter voor

Abdel is al twintig jaar op post in Snack Gold. Nu zoekt hĳ ook een huis in Vilvoorde.

BRUZZ | DE VERHALEN © KRIS HENDRICKX

Vilvoorde

Aalst

WAAR TREKKEN BRUSSELAARS UIT DE VOLKSWIJKEN NAARTOE? Hoe roder, hoe meer inwĳkelingen BRON: BRUSSELS STUDIES

Charleroi

Lang wil Abdel niet meer wachten met zijn plannen, want hij zag de huizenprijzen de voorbije jaren gestaag stijgen. Veel nieuwe bewoners, dat betekent ook hogere prijzen.

Van de voordelen van Vilvoorde moet je Abdel al lang niet meer overtuigen. “Veel properder dan Schaarbeek, parkeerplaats zat en het is gewoon veel rustiger.” Ongelijk kunnen we hem niet geven. Zelfs de 28 MAART 2018

▲

Nadia, verzorgster en nieuwe Vilvoordse. “Hier betaal ik 500 euro voor een appartement met tuin.”

hun Nederlands om ze naar hier te halen, want in Brussel weegt het Frans toch zwaar door. Ik heb het immokantoor naast de deur al laten weten wat ik zoek: een huis met een tuin.”

I 17

Vilvoorde, de twintigste gemeente

▲

BRUZZ | DE VERHALEN

De Mechelsestraat: Turkse snackbars, Marokkaanse slagers, Belgische tavernes.

centrale winkelstraat op ons traject van het station voelt wat leegjes aan. Twintig jaar achter de toog van Snack Gold betekent ook dat Abdel de stad heeft zien veranderen. De alomtegenwoordige Spanjaarden zag hij geleidelijk vertrekken, vaak naar meer landelijke gemeentes. “In de plaats kwamen mensen van overal. Marokkanen, Afrikanen, … De laatste tijd heb ik zelfs wat Pools en Roemeens geleerd, want ik krijg nogal veel klanten uit die landen – vaak vrachtwagenchauffeurs - die geen Nederlands of Frans kennen.”

HONGKONG Onze tocht brengt ons naar de buurt rond de sporthal, een van de meest multiculturele wijken van de stad. Veel van de kleine werkmanshuisjes hier zijn nog geplaatst door Forges de Clabecq, dat vlakbij een cokesfabriek had. We lopen er de 72-jarige Benacher tegen het lijf. De Marokkaanse ex-voetballer draagt een jasje van de voetbalbond en lijkt zowat iedereen die we kruisen te kennen. Hij blijkt een wandelend vat vol verhalen, die hij regelmatig illustreert met foto’s van zijn 18

28 MAART 2018

smartphone. “Wist u dat ik 1969 bij Saint-Etienne speelde en we Bayern München met 3-0 versloegen? Ik zat als reservekeeper op de bank, maar toch. Kijk hier (diept zijn telefoon op): dat ik ben ik achter de beroemde Salif Keïta.” Ook Benacher is ex-Brusselaar. “Ik woon hier sinds 1980 en ik

in vijf verschillende gemeenten gewoond in Brussel. Ik heb gemerkt dat mensen in Vlaanderen veel meer op een plek blijven. Weet u wat Jacques Brel daarover ooit zei? ‘Het moeilijkste voor iemand die van Vilvoorde naar Hongkong wil gaan, is niet naar Hongkong gaan, maar Vilvoorde verlaten.’ Kijk (de telefoon

“Vilvoorde is veel properder dan Schaarbeek. Er is parkeerplaats zat en het is veel rustiger” ABDEL UITBATER SNACKBAR

werkte op het eind van de straat, waar ik ijs maakte in een bedrijf dat boter opkocht. Een beetje een louche toestand, er werd veel in het zwart gewerkt. ‘s Avonds werkten er zelfs politieagenten na hun uren.” Dat er de voorbije jaren zoveel Brusselaars zijn bijgekomen, verwondert Benacher niet. “Wij Marokkanen verhuizen snel. Ik heb

alweer, dit keer google, red.) daar staat het.” Brel had, zo blijkt, evengoed Oedelem kunnen zeggen in plaats van Vilvoorde en hij bedoelde het ook niet letterlijk. Le grand Jacques wou vooral het punt maken dat het makkelijk is van radicale keuzes te dromen, maar aartsmoeilijk om daar dan ook consequent voor

te kiezen. Maar het citaat is te mooi om te laten liggen.

MIDDENKLASSE In en rond de Rooseveltlaan lijkt het wel alsof alleen buitenlanders met bescheiden inkomens de weg van Brussel naar Vilvoorde vinden. Dat beeld klopt niet helemaal. “De laatste jaren zie je steeds meer middenklassers verhuizen naar Vilvoorde,” vertelt ULB-onderzoekster Sarah De Laet, die net een studie publiceerde over de migratie van de volksklassen uit Brussel. “En bij de lage inkomens hebben relatief veel mensen er toch een job.” Vilvoorde en de andere randgemeenten rond Brussel staan daarmee een trapje hoger dan een ander gebied dat veel Brusselmigranten ontvangt: de Waalse industrieas rond onder meer Charleroi. Brusselaars die daarnaartoe trekken, zijn gemiddeld armer en vaker werkloos. Tijd om ons oor te luisteren te leggen bij het beleid. Hoe ga je om met een Brusselse instroom van 1.000 Brusselse nieuwkomers per jaar? En is Vilvoorde niet de facto de twintigste gemeente van Brussel?

BRUZZ | DE VERHALEN

Mehmet in de Mechelsestraat: Turkse slager, maar ook een Albanese, Marokkaanse, Europese en Belgische vlag.

Echt ontkennen doen de schepenen die we opbellen niet. “Oei, zeg dat niet luidop van die twintigste gemeente,” antwoordt schepen voor Burgerzaken en Cultuur Johan Serkeyn (SP.A/Groen). De politicus erkent dat de stroom uit Brussel een grote uitdaging vormt. “Het gaat snel, te snel denken we soms. Vooral in de scholen zie je de impact. Voor veel leerlingen moeten we eerst een taalbad organiseren voor ze meekunnen in de klas.” Tegelijk lijken de scholen dé plek waar de nieuwkomers aansluiting kunnen vinden bij Nederlandstalig Vilvoorde en Vlaanderen. Een groepje gekleurde jongeren dat we onderweg kruisen – we schatten ze op vijftien jaar – is aan het flirtplagen, in het Nederlands. De volwassenen die we spreken zijn de taal dan weer vaak niet machtig. Als ze zoals Azra in Brussel blijven werken, komt die stap ook niet vanzelf.

SLAAPSTAD VILVOORDE Het is ook wat onderzoekster De Laet bijbleef van haar migratieonderzoek. “Wie migreert blijft vaak nog afhankelijk van Brussel. Voor het werk, maar ook voor ontspanning of

winkelen. Eén vrouw vertelde me hoe ze af en toe naar Molenbeek moést, omdat ze daar ongestoord kon rondlopen. In Vilvoorde was ze al uitgescholden omdat ze een hoofddoek droeg.” De anekdote sluit aan bij wat politici vertellen. Dat veel nieuwelingen Vilvoorde gebruiken als

groepen zijn: blanke senioren en migrantengezinnen uit Brussel. De kritische blik is er trouwens niet alleen bij Vlaamse senioren, merkt schepen van Sociale Zaken Fatima Lamarti (SP.A/Groen), zelf Vilvoordenaar van geboorte. “Ook in de allochtone gemeenschap hoor ik al eens een Wat is dat toch allemaal?”

“Voor veel leerlingen moeten we eerst een taalbad organiseren voor ze meekunnen in de klas” JOHAN SERKEYN VILVOORDS SCHEPEN VOOR BURGERZAKEN EN CULTUUR

slaapstad en dat het aartsmoeilijk is om ze bij het stadsleven te betrekken. Maar ook dat vooral oudere Vilvoordenaars het vaak moeilijk hebben met de gestage stroom aan nieuwkomers in de gemeente. Die senioren zijn erg zichtbaar in het centrum. In die mate dat het soms lijkt alsof er maar twee bevolkings-

Ondertussen probeert de stad de nieuwelingen zo goed mogelijk met hun nieuwe thuis vertrouwd te maken. “We hebben nu mensen die hen kunnen bijstaan om de weg te vinden naar taallessen, naar de bib of de juiste school voor hun kinderen,” vertelt Lamarti. “Maar dat aanbod blijft natuurlijk vrijwillig. En volgend

jaar beginnen we met halftijdse brugfiguren in drie scholen, zoals Gent dat al doet. Maar evident is het niet. Veel handelaars spreken mensen ondertussen meteen in het Frans aan. Het overkomt mij ook, ik kan daar kwaad om worden.” Het slotwoord is voor Sammy Mahdi. De CD&V-politicus verhuisde een jaar geleden van Brussel naar Vilvoorde. “Dat heeft met de verkiezingen te maken, maar meteen heb ik ook de kans om hier ooit iets te kopen. Ik geniet vooral van de combinatie van het stadsgevoel met de relatieve rust in de wijken.” Als nieuwkomer ziet hij vooral het potentieel van een voormalige industriestad als Vilvoorde, waar niet alleen Forges de Clabecq, maar ook L’Industrielle, Renault en Delacre ooit het mooie weer maakten. Zij laten nu veel plaats achter. “In veel buitenlandse steden ontstaan daar net hele mooie dingen. Vilvoorde heeft veel troeven om een leuke, hippe stad te worden. Door de migratie is dit de jongste gemeente van Vlaanderen. Dat is misschien wel dé troef van deze stad: hier kan je nog dromen.” (*) Azra is niet haar echte naam. 28 MAART 2018

I 19

Reportage

Hoe Nigeriaanse tienermeisjes in Brussel worden uitgebuit

BRUZZ | DE VERHALEN

‘Voodoo heeft de meisjes in haar greep’ Met duizenden zijn ze: de Nigeriaanse meisjes die in Europese steden achter rood verlichte ramen zitten. Ze zijn naar hier gelokt met valse beloftes, en kunnen niet weg vanwege hun ‘madam’ en het geld dat ze aan hun familie beloofd hebben. Op 27 maart begon het proces tegen een van de vrouwelijke pooiers. — JASMIJN POST EN VERA TYLZANOWSKI, ILLUSTRATIE CHARLOTTE VAN HACHT

28 MAART 2018

ie ‘s avonds de trein van Antwerpen naar Brussel neemt, heeft misschien al met hen in dezelfde wagon gezeten. Jonge Nigeriaanse meisjes, soms amper veertien jaar, op weg naar hun ‘werk’. In Antwerpen delen ze een appartement, in Brussel verleiden ze mannen van achter hun gehuurde ramen in Sint-Joost-tenNode en Schaarbeek. Dag in dag uit werken ze dagelijks tot vijftien klanten af om hun schuld af te betalen aan hun vrouwelijke pooier of ‘madam’.

BRUZZ | DE VERHALEN

“Wie hier werkt, moet begrĳpen hoe echt de angst van de vrouwen voor die voodoopriester is” WILLEM HENDRIKS VERANTWOORDELIJKE CEL NIGERIAANSE PROSTITUTIE

28 MAART 2018

▲

Af en toe neemt Clara Laoye diezelfde trein. De in Lagos geboren vrouw is pastor in de pinksterbeweging en is de bezieler van Voice of Women, een organisatie die vrouwen en meisjes helpt. Tijdens de treinreis van ruim een halfuur tussen Antwerpen en Brussel-Noord is er net voldoende tijd om met de meisjes een gesprek aan te knopen. Laoye doet er alles aan om hen ervan te overtuigen dat er wél een weg uit de ellende is, en hoe het woord van God hen daarbij kan helpen. “Ik druk hen op het hart dat ik hen niet veroordeel,” zegt Laoye. “Dat ik begrijp waarom ze doen wat ze doen. Dat ik voor hen bid, en voor hun veiligheid.” De meisjes in de trein zijn niet alleen. In 2016 spoelden er talloze boten aan op de kusten van Italië. Ze brachten, volgens de meest recente cijfers van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), in 2016 11.000 Nigeriaanse vrouwen mee. Tachtig procent belandt in de prostitutie. Hoeveel van hen in Brussel terechtkomen, is volgens de politie moeilijk te zeggen. Het zijn er veel, maar cijfers over mensen die in

Nigeriaanse prostituees

▲ BRUZZ | DE VERHALEN

de illegaliteit wonen en werken, zijn moeilijk na te trekken. De politie pakt hen soms op. Sommige vrouwen worden gerepatrieerd, andere belanden weer in de illegaliteit. Een fractie, in 2017 waren het er exact achttien, beslist na een politie-inval om mee te werken met het gerecht en zo uit de prostitutie te stappen. Het fenomeen is niet nieuw. Vanaf de jaren 1990 kwamen er steeds meer Nigeriaanse vrouwen naar Brussel. De welvaart die de olie in Nigeria had gebracht in de jaren 1970 smolt weg toen de olieprijzen kelderden. Het land kon de internationale schulden niet meer afbetalen. De sancties van het IMF en Wereldbank die daarop volgden, hadden een grote impact op het dagelijks leven van de bevolking. “Iedereen moest op zoek naar nieuwe manieren om geld te verdienen,” zegt Laoye. Al in de jaren 1980 trokken vrouwen naar Italië om er te werken in de prostitutie. Later reisde een deel van hen door naar de Benelux. Die eerste vrouwen spoorden familieleden aan om in hun voetsporen te treden. Zo ontstond de ‘madam’, een vrouw die via smokkelaars haar landgenoten naar Europa haalt.

RECHT VAN DE STERKSTE De meisjes op de trein komen allemaal uit de staat Edo, in het zuiden van Nigeria. “Ze zijn opgegroeid in afgelegen dorpen, waar ik niet eens naartoe zou durven te gaan. Ik weet niet of ik er levend uit zou komen,” zegt Laoye. Ze noemt het afgelegen plaatsen waar het recht van de sterkste heerst. “Meisjes en vrouwen hebben daar geen toekomst. Veel meer dan

“Als ik de smokkelaars aangeef, weten ze me zeker te vinden” CLARA LAOYE PASTOR PINKSTERBEWEGING

trouwen met een dronkaard zit er voor hen niet in.” De vrouwen in de jaren tachtig hadden nauwelijks een idee van wat hen hier te wachten stond. Dat is vandaag anders: de meeste vrouwen beseffen wat voor werk ze zullen moeten doen. Maar hoe zwaar de reis door de Libische woestijn is, en hoe gevaarlijk de overtocht over de Middellandse Zee, of hoe hard ze moeten werken om hun schuld van 45.000 tot 60.000 euro af te betalen, dat weten ze niet. “Ik hoor van de vrouwen dat ze tien of meer mannen per dag afwerken, voor amper vijf euro per beurt,” zegt Laoye. Bovendien krijgen ze te maken met klanten die weigeren te betalen, of hen aanvallen. Zonder verblijfsvergunning of identiteitskaart kunnen de vrouwen geen kant op. Ze delen ergens een kleine kamer en houden zelf amper iets over van het geld dat ze verdienen. Het begint al met het raam dat ze huren, meestal van een contractuele sekswerker, die haar raam onderverhuurt aan mensen zonder papieren: ongeveer de helft van de opbrengst van hun werk gaat naar die huur. Met een deel van wat er overblijft, betalen ze de schuld aan hun ‘madam’ af. En dan is er nog het thuisfront, dat het geld van dochter of zus nodig heeft om comfortabeler te kunnen leven. Dankzij haar werk hier kunnen broertjes en zussen daar naar school en hopen op een beter leven. In Nigeria blijven was geen optie, hier werken is dat eigenlijk ook niet. “Ze zijn slachtoffers van het leven,” zegt Laoye.

KIPPENHARTEN ETEN Ze zouden kunnen weglopen of aankloppen bij een hulporganisatie,

maar ze zijn bang voor een onzichtbare hand die hen in haar greep houdt. Voor ze hun land verlieten, hebben veel meisjes en hun familie een pact gesloten dat hen verplicht hun schuld aan hun ‘madam’ terug te betalen. Aanvankelijk was dat bedrag bedoeld om de tocht te vergoeden, maar in de loop van de jaren werd die geldsom steeds verder opgetrokken. Een voodoopriester bezegelt de afspraak tijdens een ritueel, waarin hij een pakketje maakt met vingernagels, haar en bloed van de meisjes, en hen dwingt om bijvoorbeeld rauwe kippenharten te eten. Worden de schulden niet afgelost, dan zal hen iets vreselijks overkomen. De meisjes geloven dat de priester hen via het pakketje zal straffen of wraak zal nemen op hun familie. “Dat voodooritueel houdt de vrouwen tegen om uit hun moeilijke situatie te stappen,” legt Laoye uit. Zij probeert de vrouwen er via het christelijke geloof van te overtuigen dat hen niets zal overkomen. “Voor een spiritueel probleem is een spirituele oplossing nodig.” Ook de politie ziet hoe dat volksgeloof de vrouwen verlamt. “Onze teamleden geloven niet in voodoo, maar wie hier werkt, moet wel begrijpen hoe echt de angst van de vrouwen voor de voodoopriester is,” zegt Willem Hendriks, verantwoordelijk voor de cel Nigeriaanse prostitutie bij de federale politie. Zijn team is actief sinds 1994. Hendriks bewaart een collectie van voodooattributen in zijn kantoor in de Koningsstraat. Daarbij ook een poedertje dat een Nigeriaanse priester opstuurde. “Zeven keer markeren op het hoofd, twee keer op het gezicht. Gebruik de rest om crème van te maken. It is for good

Brussel is populaire bestemming Volgens de federale politie is Brussel een populaire bestemming voor een groot deel van de Nigeriaanse vrouwen. “De smokkelaars en madammen weten dat raamprostitutie hier nog toegelaten is,” legt Willem Hendriks, verantwoordelijke voor de cel Nigeriaanse 22

28 MAART 2018

prostitutie bij de federale politie, uit. Is het een oplossing om de raamprostitutie te verbieden, om de vrouwen te beschermen? “Het is een aartsmoeilijke kwestie,” zegt Hendriks. “Iedereen kijkt met grote ogen naar Villa Tinto in Antwerpen, waar de

prostitutie strikt gereglementeerd is, maar ook dat is geen heilige graal. Daar werken de Nigeriaanse vrouwen vanuit cafés. In Brussel weten we hen tenminste zitten.” De vrouwen oppakken en terugsturen naar Nigeria is niet altijd

mogelijk. “Als ze niet willen meewerken, geven we hen een bevel om het grondgebied te verlaten, maar dat maakt weinig indruk. Als we hen meerdere keren tegenkomen, kunnen we hen repatriëren, maar daarvoor moet Nigeria hen wel

erkennen als onderdaan. Ook dat is geen sinecure, omdat de mensenhandel, door het geld dat de vrouwen terugsturen naar hun families, een lucratieve zaak is voor Nigeria en de ambassade dus niet altijd meewerkt,” klinkt het. Het probleem is sinds 2016

luck to get money,” staat er als gebruiksaanwijzing bij.

ERKEND ALS SLACHTOFFER

SAMEN BIDDEN

In Brussel is raamprostitutie nog toegelaten. Daardoor komen veel meisjes hier terecht. © PHOTONEWS

“Deze meisjes zĳn slachtoffers van het leven” CLARA LAOYE PASTOR PINKSTERBEWEGING

Ook Laoye kan de vrouwen niet altijd overtuigen. “Als ik in de trein met de vrouwen heb kunnen praten, en nadat we samen gebeden hebben, vraag ik hen wat ze willen doen,”

dringender geworden, omdat de politie de slachtoffers steeds jonger ziet worden. “Vorig jaar hebben we drie meisjes van veertien of vijftien uit de prostitutie gehaald,” zegt Hendriks. Jonge vrouwen zijn vaak kwetsbaarder

BRUZZ | DE VERHALEN

“Wanneer wij een inval doen, geven we de vrouwen de kans om te zeggen dat ze naar hier gesmokkeld werden,” zegt Hendriks. “Als ze bereid zijn om een verklaring af te leggen en meewerken tijdens het onderzoek, kunnen ze erkend worden als slachtoffer van mensenhandel. Die erkenning geeft hen een verblijfsstatuut, waardoor ze hier een nieuw leven kunnen opbouwen.” Ondanks die perspectieven op een beter leven blijft het moeilijk voor de politie om de vrouwen zonder angst te laten spreken. De afspraak met de voodoopriester verbreken, durven ze niet zomaar, ook omdat ze zich verantwoordelijk voelen voor hun familie. Bovendien valt hun inkomen als prostituee weg als ze eruit stappen. Een erkenning als slachtoffer van mensenhandel geeft hen dan wel een menswaardig bestaan, een hele familie ervan onderhouden kunnen ze niet. Sommige vrouwen verdienen ondanks alles immers flinke bedragen in de prostitutie. “Ik heb ooit een vrouw opgepakt om haar naar het gesloten centrum in Steenokkerzeel te brengen,” zegt Hendriks. “Ik wist dat ze uitgebuit werd, maar zelf dacht ze daar heel anders over. Ze vroeg me: ‘ik verdien 3.000 euro per week, wat kan jij me bieden? Een leefloon?’”

voor mensensmokkelaars. Bovendien verdienen jonge vrouwen vaak nog vrij goed, verklaart Hendriks. “Een jonge, mooie vrouw kan haar schuld in een half jaar tot een jaar terugbetalen.” Ook de invloedrijke Brusselse

vertelt ze. “De meesten willen liever weg uit de prostitutie, maar ze hebben broers, zussen, een familie thuis voor wie ze moeten zorgen. Bovendien hangt de schuld die ze aan hun ‘madam’ moeten betalen boven hun hoofd.” Zelf naar de politie stappen, doet Laoye niet. “Dat is te gevaarlijk. Als ik de smokkelaars aangeef, weten ze me zeker te vinden.” Soms slaagt Laoye erin om een vrouw te helpen. “Ik herinner me een vrouw die heel getraumatiseerd was door het werk. Ze sliep niet meer ’s nachts, moest worden opgenomen in het ziekenhuis en werd behandeld door psychologen. Intussen is ze getrouwd met

‘madam’ die deze week voor de rechter verschijnt, zou een minderjarige hebben uitgebuit. Als de politie minderjarigen oppakt en ze erkend worden als slachtoffer van mensenhandel, komen ze onder

voogdijschap van een organisatie die minderjarige vluchtelingen begeleidt, zoals Minor-Ndako. Zodra ze volwassen zijn, neemt een organisatie die werkt rond mensenhandel, zoals Pag-asa, het over.

JP/VT

een Belg en heeft ze twee kinderen.” Maar hun vroegere leven helemaal afwerpen, lukt niet altijd. “Zelfs al ben je getrouwd, het trauma van de afschuwelijke ervaring gaat nooit meer weg.” Volgens Laoye is de piek bereikt, en zal mensenhandel afnemen. De politie vreest eerder dat de voorspelde Nigeriaanse bevolkingsgroei zal toenemen en dat het aantal slachtoffers van mensenhandel nog meer zal stijgen. Toch lijkt er iets te bewegen in Nigeria. Begin maart zegt de koning van de deelstaat Edo, Oba Ewuare II, dat Nigeria niet langer meewerkt aan mensenhandel. Tijdens zijn werk als ambassadeur in Italië zag hij in de praktijk wat er met zijn landgenoten gebeurt. Nu roept hij traditionele priesters op om alle bezweringen nietig te verklaren. De eed die de vrouwen hebben gezworen, is niet langer geldig. Er volgt een golf van reacties: via Facebook delen vrouwen en meisjes massaal hun verhaal. Ook in Brussel is de oproep van Oba Ewuare II gehoord. Tijdens een recente controleactie door de politie, legde een vrouw zonder aarzelen een verklaring af. Ze voelde zich opgelucht en vrij. De politie noemt de uitspraak van de koning “een geschenk uit de hemel”. 28 MAART 2018

Opinie

Forum & lezersbrieven

lezersbrieven@bruzz.be Moureaux Rubrieknaam

#1605 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

N I E U W S

A C H T E R G R O N D

O P I N I E

28 | 02 | 2018

PHILIPPE MOUREAUX ‘Met de N-VA wordt het een nachtmerrie’

PIERRE MARCOLINI

’Belgische chocolade bestaat niet’

OP STAP MET DE POLITIE VAN MOLENBEEK

‘Die boefjes? We kennen ze’ © SASKIA VANDERSTICHELE

BRUZZ | DEBAT

Joost Rampelberg (BRUZZ 1607) vindt dus dat BRUZZ Philippe Moureaux niet had mogen interviewen. Misschien kan hij uw weekblad snel een lijstje bezorgen met namen van personen die volgens hem nog wel hun zegje mogen doen? In de Vlaamse media wordt Philippe Moureaux weggezet als de baarlijke duivel die tijdens zijn burgemeesterschap het extremisme in de armen sloot. In debatten komt de man nogal drammerig over, hetgeen zijn imago geen goed doet. Toch is Philippe Moureaux een echte humanist die weigert bevolkingsgroepen uit te sluiten. Dat siert hem, ondanks het feit dat hij te weinig oog had voor individuen die, zoals later bleek, daar bewust misbruik van maakten. Voor mij verdient hij in ieder geval meer respect dan de populistische roepers aan de Vlaamse rechterzijde die er alleen op uit zijn haat te zaaien en mensen tegen mekaar op te zetten. Overigens, mijnheer Moureaux, word snel weer gezond. Geert Leenders, Jette

Vuilnis Met interesse heb ik de lezersbrief van Bruno Vrancx (BRUZZ 1606) over de chauffeurs van de vuilniswagens gelezen. In Schaarbeek, tenminste in de wijk waar ik woon, houden de chauffeurs zich wel goed aan de snelheid, maar ik heb eerder een probleem met Net Brussel. Toen ik half januari enkele goederen met het grof huisvuil wou meegegeven, kreeg ik bij het tekenen van het document, volgende vragen van de Franstalige ophaler: - Of ik aan hun nieuwjaarsgeld gedacht had? Ik had dat al had vereffend toen ze er deur voor deur naar kwamen vragen. - Of een toestel van tien jaar oud nog werkte? Ik zei dat het verbrand was door een kortsluiting. Ik heb Net Brussel hierover een mail gestuurd, maar niet eens antwoord gekregen over het toch wel erg onprofessionele gedrag van hun medewerker. Mia Joosten, Schaarbeek

Belazerd? #1606 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

UKKEL L E V E N

I N

D E

S TA D

N I E U W S

A C H T E R G R O N D

07 | 03 | 2018

O P I N I E

WAT A LS LAG ER O N D ER WI JS N I ET LU K T ?

Atheneum pakt B-klassers anders aan

OV ER H ET AG EN TSC H A P VO O R I N B U RG ER I N G EN I N T EG R AT I E

‘Vlaams voorbeeld van een mismeesterd dossier’

‘Neen, ik ben GEEN KNUFFELALLOCHTOON’ van 16,6 procent

Met een werkloosheidsgraad het gewestelijk DYAB ABOU JAHJAH net boven zit Koekelberg gemiddelde (16,4%).

Wat niet in het interview met Dyab Abou Jahjah

oppositie zit.

(BRUZZ 1606) stond, is dat zijn asielaanvraag werd geweigerd. In 1996 werd hij Belgisch staatsburger door het huwelijk met een Belgische vrouw, van wie hij niet veel later scheidde. Heeft hij ons land belazerd met het verkrijgen van de Belgische nationaliteit door een schijnhuwelijk? Dat zo’n individu een week lang de voorpagina krijgt, is onbegrijpelijk. Michiel Plaizier, Laken

Nagestaard #1607 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

N I E U W S

A C H T E R G R O N D

O P I N I E

14 | 03 | 2018

28 MAART 2018

‘Een suisse heet een suisse’ Is het niet godgeklaagd dat je in je beste Frans geen koffiekoek meer kan benoemen in Brussel? Als ik een ‘suisse’ kies bij de bakker, corrigeert een Française me met ‘un escargot’. Wil de bakkersbond eens ingrijpen alsjeblieft? — JEAN-MARIE BINST

SCHRIJVERS HELEEN & DEBEUCKELAERE MELAT NIGUSSIE

WALTER BENJAM IN, SLACHTOFFER VAN DE AANSLAGEN

‘Moslims moeten beseffen dat Europa aan de basis joods-christelĳk is’

ANALYSE

Hoe N-VA salonfähig wordt in Brussel

‘LINKS HEEFT NOOIT KUNNEN OMGAAN MET DIVERSITEIT’ © SASKIA VANDERSTICHELE

“Als je in Vlaanderen een café binnenkomt, word je nagestaard,” zegt Melat Nigussie in BRUZZ 1607. Dat vind ik een erg stereotiepe opmerking, die zeker niet klopt in (ook kleinere) steden. Misschien wel op het platteland, maar ook daar worden de mensen nu geconfronteerd met asielzoekers, enz. Een spijtige, eenzijdige opmerking. Met welk doel in feite? Carlo Pollart, Leuven

SPELREGELS VOOR LEZERSBRIEVEN: Mail uw bijdrage naar lezersbrieven@bruzz.be. Schrijven kan naar BRUZZ-Brieven van Lezers, Flageyplein 18, 1050 Elsene; faxen naar 02-226.45.69. Vergeet niet uw adres te vermelden, ook in e-mails: zonder het adres van de afzender beschouwen we een brief als anoniem, en wordt hij niet gepubliceerd. De maximumlengte van een bijdrage is 2.500 tekens, inclusief spaties. Wilt u graag een langere, meer uitgewerkte opiniebijdrage schrijven (max. 5.000 tekens)? Neem dan eerst contact met ons op voor overleg via lezersbrieven@bruzz.be. De redactie mag lezersbrieven redigeren of weigeren. Moties, - manifesten of omzendbrieven worden niet (in deze rubriek) opgenomen. 24

BRUZZ-redacteur Jean-Marie Binst is het beu dat hij een escargot moet bestellen

uisttalige Belgische namen voor Belgische ontbijtkoeken voor Belgen, dat hebben we nodig. Of respect voor het regionalisme: in Brussel heet een suisse een suisse. Het enige verschil mag een lange of een ronde suisse zijn. Ik heb genoeg van het soort ‘Académie française de la viennoiserie’, dat ons overspoelt. En waardoor ik als welwillende Franssprekende Vlaming wel een taalonkundige lijk, omdat ik een doordeweekse koek niet zou weten te benoemen in de taal van Molière. Ouderwets gezellige boterkoeken krijgen bij de soi-disant artisanale boulangerie met Franse roots - en die zijn er alsmaar meer - botweg een andere naam dan wij al generaties gewoon zijn. Plots verbetert men mij met: une ronde aux raisins, dan weer met un escargot aux raisins of botweg un pain aux raisins. Allemaal voor dezelfde suisse, de licht geglazuurde rolkoek met rozijnen en wat crème. Het komt allemaal door de Franse bakkersketeninvasie in Brussel, een eeuw na de West-Vlaamse bakkersgolf. Al geef ik toe, ik heb te doen met hun migratiestroom naar het betere leven, werk en fiscaal kader die in Brussel moeten worden gezocht. Hun inconsistent gedrag daarentegen om klassieke ontbijtkoeken zo maar uit het Frans ‘anders’ te gaan hertalen en te ‘verfransen’, is van een ongeziene afdwaling. En getuigt van

Hoe noemt u deze lekkernĳ?

misprijzen voor onze Franse woordenschat. Het is niet omdat de Turons - inwoners van Tours - de mooiste uitspraak van het Frans hebben, zoals ik veertig jaar terug ervoer in de tolkenschool, dat het Franse Frans een hegemonie van correct vocabularium moet poneren over de grenzen heen. Dan zou geen Waal, Canadees, Zwitser, of inwoner van nog bijna dertig landen waar tezamen meer dan in Frankrijk Frans wordt gesproken, een eigen Franstalige woordenschat hebben mogen ontwikkelen. Laatst voelde ik me andermaal de domme flamand de service, die stond te sukkelen als een kind van vijf jaar om koeken met het vingertje te kiezen in La fleur du pain, Place Flagey, nog Franser dan de grootketen Paul. Waarom ze daar een suisse hautain in je gezicht hertalen tot escargot? Om me op te voeden? ‘On est une boulangerie française,’ gaat het pedante excuus, alsof het Brusselse Le Pain Quotidien zoiets in Parijs zou durven. Ik geef toe, ik ben een slechte Vlaming (geworden). Entre parenthèses: na jaren uit de winkel weggaan als er geen Nederlands werd gesproken – en liefst als alles bij de kassa kon worden achtergelaten, stuk venijn dat ik was. Na aanvaarding van het excuus van de winkelier dat hij of zij geen Nederlands begrijpt/ spreekt in de ‘multiculturele’ – voor mij dus taalverloederende - hoofdstad, stap ik over op het Frans. In Franse etablissementen let ik dan wel op de tuitmonduitspraak van ba, be, bi, bo, bu, bou, ban, bon, bun, bin, boi, beu. Maar als ik in het Frans geen chocoladekoek, boterkoek met rozijnen, lange suisse of appelflap meer kan bestellen, omdat de couque plots un petit

pain au chocolat of chocolatine is geworden en de lange suisse een pain aux raisins, dan ga ik wel in het verweer.

RESPECT VOOR MIJN KOEK Verstaanbaar Frans voor een Vlaamse én Franstalige Belg, meer wil ik niet horen bij de bakker van vreemde (dus Franse) origine. Een quatre-vingt-dix of soixante-dix in plaats van nonante of septante, wil ik gerust tijdelijk accepteren. Vermits tellen vaak een automatisme is, voor elke aanspoeler uit Frankrijk. Maar als ik zo galant ben om het voor Belgen nochtans onbestaande verschil tussen une couque au chocolat en un pain au chocolat naargelang van de identiteit van de verkoper te gebruiken, dan eis ik op zijn minst respect voor mijn suisse. En geen drie andere woorden uit het door God en de Fransen verlaten Frankrijk. Want zo kunnen we elkaar een eeuw verder blijven misverstaan. En ik zal niet zeuren over een boule de l’Yser, waar mijn bakkerinnetje aan Flagey nog nooit over heeft gehoord. Ook al was die bagel zonder gat voor Wereldoorlog I (en sinds enkele decennia terug) hetzelfde als een

boule de Berlin. Zo een gefrituurde koude oliebol vol banketbakkersroom is in Duitsland - trouwens met wat jam aangevuld - geen Berlijnse bol, maar eigenlijk een Puffer mit Rosinen, Krapfen of Pfannkuchen. Voor mij blijft de associatie van boule de l’Yser en venters op het Vlaamse strand een nationaal beeld. Neen, zo moeilijk doe ik nog niet in la boulangerie véritablement artisanale de tradition française. Ik wil gewoon dat die nieuwe Fransen onze producten niet gaan noemen als in hun thuisland. Aan hun taalgrillen wordt anders al genoeg toegegeven. De MIVB, zo bevestigt de woordvoerder zelfs, heeft een viertal jaar toegegeven om in trams en bussen de namen van haltes tussen Legrand en Vanderkindere, weer te ontdubbelen qua uitspraak. Versta: je hoort nu de Nederlandse uitspraak Vanderkíndere, maar ook Vanderkindere, met klemtoon op de laatste e. Sindsdien zijn er bij de MIVB geen klachten meer van Fransen over de onverstaanbaarheid van Belgische namen, stelt de MIVB. Bon, over volksontwikkeling en alfabetiseringswerk voor nieuwkomers geen kwaad woord. Maar mijn suisse uit onze taal schrappen is een brug te ver. Het is dan ook dringend nodig dat het stigmatiseren en als ondergeschikt bestempelen van onze Franse taal tegenover het taaltje van over de zuidergrens, wordt afgeblokt. Zeker voor de benoeming van ons dagelijks brood. Wie daar de aanzet toe moet geven? De bakkersfederaties. Ja alle, zelfs Bakkers Vlaanderen en al hun bonden voor wie een ronde koek met rozijnen sinds generaties bakkerswaren een suisse blijft. En garde, les suisses.

BRUZZ | DEBAT

“Over alfabetiseringswerk voor nieuwkomers geen kwaad woord. Maar mĳn suisse uit onze taal schrappen is een brug te ver” JEAN-MARIE BINST REDACTEUR BRUZZ

28 MAART 2018

I 25

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

We schrĳven het verhaal van het bos dat in Brussel groeit

Priscille Cazin Stichtend lid van Woodwideweb/radiomaker

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

en van mijn vroegste jeugdherinneringen is dat we elke ochtend en avond twintig minuten lang door het bos reden naar en van school. Die ritten hebben veel indruk op me gemaakt, waarschijnlijk is mijn liefde voor bomen daar ontstaan. De eerste zes jaar van mijn leven heb ik op het platteland doorgebracht, tot mijn vader een werkaanbieding kreeg in Mexico-Stad en later in Milaan, waar we tot mijn achttiende hebben gewoond. Door mijn studies kwam ik in Parijs terecht, mijn mij compleet onbekende geboortestad. Toen ik aan de Sorbonne studeerde, voelde ik me heel eenzaam. Ik spijbelde vaak, lag soms urenlang op mijn kamer naar het plafond te staren en tegelijk luisterde ik naar de schitterende radio-uitzendingen van Daniel Mermet, Là-bas, si j’y suis. Daardoor kon ik reizen in mijn hoofd. Hij maakte reportages van Rusland tot in Brazilië, maar niet op een droge journalistieke manier. Dicht bij en te midden van de gewone mensen, die bijvoorbeeld in Moskou uren in de rij stonden om voedsel te kopen. Je had het gevoel zelf in die file te staan, zo krachtig was het. Door zijn audiocreaties - want dat waren het - wist ik dat ik iets gelijkaardigs wilde doen. Ik studeerde communicatie en multimedia, specialisatie radio. Eerst in Louvain-la-Neuve, later in Brussel. België en vooral Brussel hebben me heel veel kansen geboden om me professioneel te ontplooien. Dus, merci la Belgique, merci Bruxelles! Het project Woodwideweb is geboren vanuit een tekort en een frustratie. Ik was de veertig voorbij, werkte me te pletter en de enige manier om weer tot rust te komen, was door op de middag een boom op te zoeken. Daar ging ik meestal mijn soepje eten. Ongelooflijk wat een weldadig effect dat had op mij. Tegelijk had ik ook veel vragen bij mijn toenmalige job. Ik maakte in die periode webtelevisie voor jongeren over de Europese gemeenschap. Maar ik was mijn

voeling kwijt geraakt met het Europees project, dat hoe langer hoe meer de mens tot een louter economisch wezen reduceert. Op hetzelfde moment maakte ik een audioreportage over een gemeenschappelijke moestuin in de Marollen, en daar zag ik hoe bevrijdend de natuur kon inwerken op de participanten, jong én oud. Hoe mensen door met hun handen in de aarde te werken een compleet andere relatie kregen met de levenscyclus, zichzelf en mekaar. Zo ging de bal aan het rollen: op een avond zaten we met vier vrienden bij een biertje te brainstormen, en we kwamen tot de conclusie dat we onze communicatieskills moesten ter beschikking stellen van een beter milieu, én een andere manier van leven. Woodwideweb stelt bomen en hun sensoriële aspecten centraal, maar wil daardoor vooral mensen meer met de natuur en mekaar verbinden, hen weghalen van de televisie, iPhone en andere schermen. Zo zullen we samen met culturele instellingen, scholen, verenigingen allerlei acties organiseren rond en over bomen in de publieke ruimte. Maar je kan ook een boom adopteren, je favoriete boom op de site posten, zelf bomen planten ... Met Woodwideweb schrijven we met z’n allen het verhaal van een bos dat groeit in Brussel, reëel en virtueel tegelijk. En steeds onder het motto van de drie H’s: humus, humour, humanité. In mijn leven heb ik veel gereisd, maar het is hier dat ik het liefst wortel schiet, om het in boomjargon te zeggen (glimlacht). Ik raak maar niet uitgekeken op deze stad, het beweegt hier continu. De stad van de eeuwige passage. En ik hou van de Belgische humor. Brusselaars kunnen de komma in een zin van plaats veranderen en daardoor de betekenis compleet doen kantelen. Neem het aan van een Italo-Française: de surrealistische esprit is hier nog lang niet dood. — PATRICK JORDENS

Priscille Cazin (45) geboren in Parijs, maar woont nu in Brussel. Ze studeerde communicatie en journalistiek, met specialisatie radio. Sinds 2014 is ze één van de bezielers van het interactief crossmediaal natuurproject Woodwideweb. woodwideweb.be

28 MAART 2018

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D Â© SASKIA VANDERSTICHELE

28 MAART 2018

Interview

Annelies De Rouck, een nomade komt thuis

Van de Big Apple naar de Zinnekestad In New York maakte Annelies De Rouck naam als badmodeontwerpster en uitbaatster van een koffiebar annex boetiek. Sinds enkele maanden zoekt ze haar weg weer in Brussel. “Soms voel ik me een alien van een andere planeet.” — TOM VAN BOGAERT

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

e lunchzaak Mammouth aan het Zuidstation zou evengoed in Brooklyn kunnen liggen. De Rouck heeft de plek van afspraak gekozen omdat er zoveel licht binnenvalt en ze er terechtkan voor een lichte, gezonde maaltijd. Na een openhartig gesprek van anderhalf uur zegt ze dat ze nieuwe energie heeft opgedaan en klaar is voor het weekend, gevuld met bezoeken aan art-nouveau- en art-decohuizen tijdens het Banad-festival. Ze is nog vol van New York, maar werpt ook een frisse blik op haar nieuwe thuisstad, waarmee ze een langetermijnrelatie wil opbouwen. ‘It’s getting serious, Brussels and I,’ liet ze zich ontvallen in haar column die ze voor De Morgen schrijft.

Waarom hebt u de VS verlaten? Bent u op de vlucht geslagen voor Trump? ANNELIES DE ROUCK: Het verhaal is

complexer dan dat, maar het is zeker een keerpunt geweest. Zijn verkiezing sloeg in New York in als een bom. Ik weet nog dat ik het nieuws op mijn telefoon las, half slapend, midden in de nacht. Ik hoopte dat het een nachtmerrie was en dat Hillary Clinton de volgende dag uitgeroepen zou worden tot eerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten. Maar het werd een grijze en mistige dag. De stad was in rouw gehuld, het ongeloof was groot.

Misschien leefde u in een bubbel en leerde u pas door het succes van 28

28 MAART 2018

Trump de onderbuik van Amerika kennen. DE ROUCK: New York is natuurlijk een

liberaal bastion, waar je minder geconfronteerd wordt met fanatieke evangelische christenen en wapenfreaks. Het is een stad van intellectuelen en buitenlanders. Erg vooruitstrevend. Tegelijk is het de meest Amerikaanse stad, omdat New York verstrengeld is met de waarden waarop de VS gebaseerd zijn. Mensen die daar aankomen, hebben de ambitie om de American dream waar te maken en zijn bereid om de survival of the fittest te ondergaan. New York is zo duur en competitief dat je niet bij de pakken kunt blijven zitten. Films en tv-series hebben er voor Europeanen ook een iconische plek van gemaakt.

Waren er, behalve Trump, nog andere redenen om de stad na negen jaar de rug toe te keren? DE ROUCK: Het einde van de relatie

met mijn Amerikaanse vriend gaf me de vrijheid om te verhuizen. Ik wilde na vijftien jaar wonen in Londen, Amsterdam en New York ook de banden met het thuisfront in Zele weer aanhalen. Mijn ouders reizen niet graag en mijn jongere zus heeft twee kindjes die ik graag zie. En het systeem in Amerika is behoorlijk ziek, zeker als je ouder wordt. De kosten voor gezondheidszorg, school en kinderopvang lopen hoog op. Een vriendin van mij moest met de dokter onderhandelen over de prijs van een epidurale verdoving, terwijl ze weeën had. Ik hoorde van peuters

van twee die op gesprek moesten komen om een plaats te krijgen in een school.

Koos u bewust voor Brussel als nieuwe uitvalsbasis? DE ROUCK: Ik dacht dat ik gemakkelij-

ker zou kunnen aarden in een meertalige, kosmopolitische stad. Geef toe: Brussel is de enige wereldstad van België. Ik hou van Antwerpen en Gent, en ga er geregeld vriendinnen bezoeken, maar daar heerst veel meer een ‘ons kent ons’-mentaliteit. Ik snakte ook naar anonimiteit. In het idyllische kustdorpje Bellport op Long Island, waar ik het laatste anderhalf jaar een coffeeshop uitbaatte, kende iedereen mij en werd ik voortdurend aangesproken. Omdat ik graag reis, is Brussel ideaal gelegen, dicht bij de luchthaven en internationale treinverbindingen. Ook in het binnenland neem ik de trein. De NMBS is dik oké als je Amerikaanse treinen gewoon bent. Comfortabel en betaalbaar.

Hebt u zich als nieuwkomer ook al geërgerd aan Brussel? DE ROUCK: Wat me het meeste

opvalt, is de gelatenheid. Het politieke systeem maakt het bestuur ondoorzichtig en verantwoordelijkheden worden afgeschoven, zodat er bij de gemiddelde Brusselaar weinig geloof is in verbetering. Ik begrijp maar moeilijk waarom we tolereren dat er zoveel problemen onopgelost blijven door ‘het systeem’ en ‘de bevoegdheden’.

Ik mis de Amerikaanse can-do-mentaliteit. Er zijn nochtans genoeg concrete problemen in Brussel die om een oplossing smeken, zoals de verkeersellende en het gebrek aan zorg voor de openbare ruimte. De binnenstad voelt voor mij soms onherbergzaam en seedy (verwaarloosd, red.) aan, alsof de stad buurten heeft opgegeven. Ik bots af en toe op stapels vuilniszakken of een stilliggende werf, die herschapen is in een grote

ANNELIES DE ROUCK COLUMNIST

Is de modewereld voor u een afgesloten hoofdstuk? DE ROUCK: Als kind las ik al mode-

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

“De stad maakt het je niet gemakkelĳk om van haar te houden”

creatieve strategie en nieuwe klanten aanbrengen. Ik geloof zelf sterk in socialimpactmarketing, waarbij een opdrachtgever een maatschappelijk relevante boodschap uitdraagt, die aansluit bij de waarden en emoties van millennials. Maar België loopt nog wat achterop op dat vlak. Soms voel ik me met mijn Amerikaanse ideeën een alien van een andere planeet. Ik wil ook, samen met een vriendin, een markt organiseren waar Belgische makers authentieke kwaliteitsproducten voorstellen, van voeding en drankjes tot mode en design. De zomereditie zou in Knokke plaatsvinden en de wintereditie in Brussel.

bladen en met het merk Seilenna heb ik mijn eigen badmodelijn kunnen ontwikkelen. Mode boeit me nog altijd, maar ik heb de dagelijkse realiteit leren kennen, ontdaan van de glamour. Het is keihard werken. Ideeën bedenken en uitwerken vond ik geweldig, maar een modebedrijf is ook een logistiek monster. Ik moest op tijd materialen bestellen, artikelen leveren, deadlines respecteren, zodat ik voortdurend vastzat in andermans agenda. Ik verwierf wel prestige, maar kreeg weinig brood op de plank. Ook bij mijn koffiebar was ik verantwoordelijk voor personeel en infrastructuur.

Hebt u tijd voor hobby’s? DE ROUCK: Ik ben bezig mijn

modderput. Horen er casino’s thuis op een steenworp van de Beurs? En zijn de lichtshows op de Grote Markt smaakvol? Dat is wel het beeld dat toeristen en bezoekers van Brussel opvangen. De stad maakt het je niet gemakkelijk om van haar te houden. Anderzijds zit er in de chaos een zekere vrijheid die kunstenaars aantrekt. In een stad als Kopenhagen is alles goed geregeld, maar dat kan ook beperkend werken. Je kan er nog weinig aan verbeteren. In Brussel

kun je nog iets betekenen voor de maatschappij.

Zou u in de politiek willen stappen om iets te veranderen? DE ROUCK: Eerlijk: Open VLD in

Vorst heeft me gevraagd om op de lijst te gaan staan bij de gemeenteraadsverkiezingen, maar ik twijfel of ik als gevoelige, creatieve ziel bestand ben tegen die wereld. Vrienden raden het me af omdat ze het politieke systeem

verafschuwen. Ik zou wel willen participeren aan de democratie en zo het verschil proberen te maken. Als Vlaamse vrouw ben je in Brussel vandaag gegeerd bij de politieke partijen.

Bent u intussen weer aan de slag? DE ROUCK: Ik werk sinds twee weken

samen met BaseDesign, een internationaal kantoor dat gespecialiseerd is in branding en design. Ik hou me er bezig met copywriting,

appartement aan Altitude Cent in Vorst in te richten en schuim daarom vintagemarkten af. Ik doe yoga, ga wandelen in het Zoniënwoud en lees veel. Ik ben een echte informatiespons. En ik investeer veel tijd in mijn sociaal leven. In België spreek je minder spontaan af met vrienden en moet je meer op voorhand plannen.

Slotvraag: waar ziet u zichzelf binnen enkele jaren? DE ROUCK: Goh, ik ben niet zo’n

planner. Ik hoop dat ik over een jaar mijn draai in Brussel volledig gevonden heb. Ik wil ook blijven reizen en de wereld begrijpen. Dat avontuurlijke en nomadische heb ik van mijn vader. Hij was vroeger scheepskapitein en voer al op zijn veertiende naar Brazilië. 28 MAART 2018

LIVE RADIO VAN 7U TOT 10U

1070

ANDERLE CHT

WOE

4/4 Kom volgende week naar naar het gemeentehuis, Raadsplein 1, tussen 7u en 10u, voor koffie, live radio vanuit de BRUZZ-bus, en een koek van de warme bakker. Volg de Ronde van Brussel in ons magazine, online, op social media en op televisie.

Michaël Bellon

Onze columnist trekt elke week naar een plek die tot de verbeelding spreekt

Hortahuis

Met de art nouveau gaat het zoals geweten in golven. Toeristen kan je blijvend lijmen met de grotesierstijlstroming, maar de tijd dat Brusselaars er een dingetje van maakten, is alweer even voorbij. De tegenbeweging tegen de vernieling van het Volkshuis en de algehele kaalslag van de Bruxellisation heeft geleid tot een overdaad aan art-nouveauwandelingen, art-nouveauweekends en art-nouveaujaren, en dus voor verzadiging. De krul is er wat uit. Toch is die zorgvuldig bewerkte metaalmoeheid onterecht, zo leert pakweg een eenvoudig bezoek aan het huis van vadertje Horta. In het begin van de ongedwongen woonstbetreding aan nummer 25 van de Amerikaansestraat moet je misschien nog even je weg zoeken in de inkomhal, maar daarna wijst alles op een wonderbaarlijke manier zichzelf uit. Heel leep is bijvoorbeeld het trapje naar de eerste verdieping. Dat begint vrij smal en besloten, maar draait dan een kwartslag waardoor het perspectief wat verruimt, en biedt vervolgens zicht op wat een eerste keer de mond doet openvallen: de kleine kathedraal van een woonkamer, waar het licht van de achtertuin binnenstroomt en uiteenspat op de gewaagde maar geslaagde witte tegels waarmee de muren zijn belegd. De overige materialen zorgen voor een warme gloed van goud, hout en zonlicht. In zowat alle lijnen zit een knik of een curve, een vormenspel dat door de gecreëerde lichtinval nog eens wordt gemultipliceerd. Een tweede like is er voor het salon. Deze gezellige kleine ruimte een paar trapjes hoger biedt plots een inkijk op alle bovenverdiepingen. Aldus ontluikt Horta’s herenhuis voor je ogen zoals de flora die model staat voor het design van haar meubels en ornamenten. Daarbij komt het ook goed uit dat al die dubbele deuren uitermate geschikt blijken om zéér filmisch en met beide handen te worden opengezwaaid door een dienstmeid in onberispelijk zwart-wit. De op verschillende niveaus in elkaar geschoven volumes zijn trouwens met elkaar verbonden door een smeedijzeren logica, die de hiërarchie onder de gebruikers en het onderscheid tussen woon- en dienstvertrekken respecteert. Niet volgens het upstairs-downstairsprincipe echter, want het personeel kan over de hele hoogte van het gebouw subtiel achter de schermen circuleren. Ook een dikke duim voor het materiaalgebruik

natuurlijk. Hier werd geen ordinaire teak of bankirai gebruikt om planken te zagen, maar citroenhout en sycomoor. Prullaria en postuurtjes zijn gesigneerd door Dillens, Wolfers, Lalique, Meunier of Khnopff. Gewoon behangpapier is er ook wel, maar een bekleding van gevlamde zijde genoot toch de voorkeur. Horta heeft zich bij zijn ontwerptekeningetjes voor eigen gebruik eens goed laten gaan. Ik zou de onderhandelingen met de aannemer niet hebben willen voeren, maar het resultaat van Vics volgehouden inspanning is wel dat geen kans om origineel uit de hoeken en kantjes te komen onbenut is gebleven. Hier en daar zie ik wel nog een rechte lijn van een tafel- of bedrand, maar die verdenk ik ervan juist extra nadruk te willen leggen op al wat krom is. Alleen de werkkamer van Victor is vrij sober. Om de geest vrij te houden. Ik had me graag even aan dat bureau gezet, maar je mag hier op geen enkele stoel gaan zitten. Voor zo’n stoel moet het het hoogst haalbare zijn dat er niet langer op mag worden gezeten, maar voor een mens is het ook al een voorrecht om vrij in dit poppenhuis te mogen rondlopen. Getuige het koppel enthousiaste Nederlanders in wiens zog ik mijn rondgang afleg. Zij vinden alles zonder uitzondering fantàstisch, met héél veel klemtoon op die tweede lettergreep. Al vinden ze sommige zaken wel minder praktisch - een criterium dat ik dan weer even uit het oog was verloren. Als de culturele clichés kloppen, dan zou deze krullenbol van een woning voor een doorzon-Nederlander wel eens intimiderend kunnen zijn. Op het einde van het huisbezoek valt mijn oog in de koddige keuken op een weegschaal met twee okkernoten, en krijg ik iets in de gaten. Al staat in het Hortahuis overal met zwierige letters het woord ‘geprivilegieerd’ op de muren geschreven, het gaat al bij al om een huis in de rij met betrekkelijk weinig beschikbare ruimte. Het geheim is dus dat de curve en het bochtenwerk van alle ornamentele details ook terugkeert in de indeling van die ruimte. Ook die werd met de zweepslag getemd en opgesteld in een elegante ensuite. De art nouveau zit dus inderdaad in die okkernotendop.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

vrijdag 16 maart, 11u

“Horta heeft zich bĳ zĳn ontwerptekeningetjes voor eigen gebruik eens goed laten gaan”

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/laptopia

28 MAART 2018

Reportage

Nijmegen is Europese Groene Hoofdstad 2018

Waarin een kleine stad groot kan zijn Met iets meer dan 175.000 inwoners is Nijmegen de kleinste Europese Groene Hoofdstad tot nog toe. Onder meer in fietsbeleid en burgerparticipatie scoort de oudste stad van Nederland hoge punten. Of hoe zestien jaar investeren in duurzaamheid zijn vruchten afwerpt. — KEN LAMBEETS

rie keer stond Nijmegen in de finale om Europese Groene Hoofdstad te worden. Evenveel keer trokken enthousiaste Nijmegenaren op spierkracht naar Kopenhagen, Bristol en Ljubljana, de vorige groene hoofdsteden waar de prijsuitreiking plaatsvond. Volgens het juryrapport van de Europese Commissie heeft de stad aan de Waal de titel dan ook mede te danken aan het feit dat zoveel inwoners zich achter de kandidatuur schaarden. Met een universiteit, een hogeschool en enkele praktijkopleidingen is Nijmegen een typische studentenstad waar veel verkeer per fiets gebeurt. “Hoogopgeleide inwoners proberen hun leven vaak zelf al duurzaam in te richten,” vertelt wethouder Harriët Tiemens (GroenLinks). “Daarbij komt dat de inwoners in het westen van de stad, waar veel industrie zat, in de jaren 1980 en 1990 heel bezorgd waren over hun gezondheid. Ze hadden het gevoel dat er in hun buurt meer kankergevallen waren dan in de rest van het land. Dat is nooit echt vastgesteld, maar zo groeide het bewustzijn rond duurzaamheid in deze wijken. Tot op vandaag monitoren burgers er de luchtkwaliteit met apparatuur

28 MAART 2018

die de gemeente ter beschikking stelt.” Volgens Tiemens heeft Nijmegen de titel van Groene Hoofdstad ook te danken aan een consistent duurzaamheidsbeleid, al zestien jaar. “Zo ontstond er een draagvlak om de stad verder te verduurzamen op het vlak van economie, mobiliteit, afval en tal van andere domeinen,” vertelt de wethouder. En of Nijmegen een mooi rapport

kan voorleggen. Sinds 2013 rijdt het openbaar vervoer op groen gas. Een grijze wijk in het westen van de stad is in korte tijd groen geworden. Zelfs binnen Nederland staat Nijmegen bekend om zijn goede fietsinfrastructuur. En binnen vijf jaar moeten alle straatlantaarns in de regio Arnhem-Nijmegen op de capaciteit van in de eigen regio opgewekte elektriciteit werken. Ook met water doet de stad, die in een bocht aan de Waal ligt, mooie dingen. Omdat de rivier in de flessenhals bij hoogwater regelmatig overstroomde, werd er enkele jaren geleden een zijarm

“We laten de inwoners zélf nadenken over duurzaamheid” BERT LAGERWEIJ ORGANISATOR DUURZAAMHEIDSCAFÉS

uitgegraven langs waar het water kan ontsnappen. Het was een van de weinige overheidsopdrachten in Nederland die binnen de vooropgestelde tijd en binnen het vooropgestelde budget werden gerealiseerd. Bovendien ontstond er zo een prachtig natuurgebied in het uitgegraven eiland op de Waal, waar het heerlijk is om te wandelen.

CIRCULAIRE ECONOMIE Zomaar een dinsdagavond in Nijmegen. Met een tweehonderdtal personen zit de turnzaal van een basisschool afgeladen vol voor een infoavond over circulaire economie. Na een kort theoretisch luik vindt er een groepsgesprek plaats met daarbij opvallend veel interactie uit de zaal. Sinds 2014 organiseert Bert Lagerweij duurzaamheidscafés in de stad. Met dit soort avonden wil hij Nijmegenaren bijbrengen hoe ze hun leven duurzamer kunnen organiseren, zonder daarbij belerend te zijn. “We proberen iets onomkeerbaars te bewerkstelligen. Het is de bedoeling dat Nijmegenaren na een infoavond effectief hun afval scheiden, hun tuin vergroenen en voor zoveel mogelijk verplaatsingen de fiets nemen,” zegt Lagerweij. Toen Nijmegen de titel van Groene Hoofdstad binnenhaalde, richtte Lagerweij samen met een groep enthousiaste Nijmegenaren de Green Capital Challenges op. Een jaar lang dachten Nijmegenaren in kleine groepen na hoe ze hun leven

fietspaden,” vertelt creatief fietsondernemer Jos Sluijsmans. Samen met zestien andere fietsondernemers houdt hij kantoor in het Dutch Bicycle Centre en het Bakfietscentrum in het Honigcomplex, een voormalige soepfabriek met hoge silo aan de Waal. “Snelfietsroutes verbinden de stad met Arnhem, Wijchen,

De forse investeringen in fietsbeleid wierpen hun vruchten af. Het fietsverkeer naar de binnenstad nam de afgelopen jaren met twintig procent toe. Het woon-werkverkeer per fiets wordt zelfs op 67 procent geschat. Het is geen toeval dat Nijmegen in 2016 werd uitgeroepen tot fietsstad van Nederland en dat een jaar later het wereldfietscongres Velo-City in de

stad aan de Waal plaatsvond. Ook transport per de fiets zit in de lift, zegt Sluijsmans, die sinds 2012 het International Cargo Bike Festival organiseert. “In Nijmegen zijn twee fietskoeriersbedrijven actief, eentje met meer dan twintig mensen in dienst. Daarnaast bieden bakkers, slagers en schilders hun diensten per cargobike aan. Grote bedrijven zoals DHL werken hier ook al met een grote fiets met een container op. Vanuit een distributiecentrum aan de rand van de stad brengen de fietskoeriers hun goederen al dan niet op spierkracht naar de stad.”

ENERGIETRANSITIE

SNELBINDER Brusselaars die in Nijmegen op de fiets stappen, weten niet wat hen overkomt. Werkelijk in alle uithoeken van de stad liggen er brede, vaak afgescheiden fietspaden en op heel wat plekken heeft de fiets voorrang op het autoverkeer. “De laatste vijftien jaar is er veel geïnvesteerd in afgescheiden

“In Nĳmegen zĳn twee fietskoeriersbedrĳven actief, eentje met meer dan twintig mensen in dienst” JOS SLUIJSMANS FIETSONDERNEMER

Beuningen en Cuijk. Die routes zijn bovendien goed doorgetrokken in de stad. Ook tussen het station en de campus is er een goede verbinding per fiets.” Pronkstuk van het fietsbeleid is de Snelbinder, een fietsbrug die in 2004 aan de Spoorbrug over de Waal werd opgehangen. “Dankzij de Snelbinder zijn mensen uit de Waalsprong (het gebied aan de andere kant van de Waal, red.) tien minuten sneller in de stad,” zegt Sluijsmans. Het architecturale hoogtepunt wordt nog steeds in toenemende mate gebruikt, want aan de overkant van de rivier komen er veel woningen bij.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

duurzamer kunnen inrichten aan de hand van veertien thema’s zoals mobiliteit, biodiversiteit en afval. De groep die vanavond aan het woord is, richtte een woning in volgens de principes van de circulaire economie. Daarbij konden ze onder meer rekenen op de expertise van onderzoekers van de Radboud Universiteit en op de hulp van bedrijven in de buurt. Een jaar lang mogen alle Nijmegenaren een kijkje nemen in een sociale huurwoning die alleen maar met gerecycleerd materiaal werd ingericht: denk aan een vloerbedekking van oude visnetten, boxershorts en oude overhemden, een bank van petflessen en andere huisraad van de kringwinkel. “Iedere maand brengen we verslag van onze acties uit in stadskrant De Brug,” zegt Lagerweij. “Door zelf na te denken over duurzaamheid kan je met onze maandelijkse groene prijsvraag mooie prijzen, zoals een elektrische fiets, winnen. Met al onze acties willen we tegen het einde van dit jaar tussen de 10.000 en 20.000 inwoners bereikt hebben.”

De titel van Groene Hoofdstad houdt zowel een erkenning van geleverde prestaties als een aanmoediging in om in de toekomst nog meer verantwoordelijkheden te nemen op het vlak van duurzaamheid. Hoe wil Nijmegen de voorsprong op duurzaamheid behouden? “De grootste uitdagingen voor de stad zijn mobiliteit en de energietransitie,” zegt Tiemens. “Op het vlak van mobiliteit streven we naar zero-emissie. De fossiele brandstoffen moeten de stad uit. Daarnaast moeten tegen 2050 alle woningen van het gas af. Dat betekent 2.500 woningen per jaar. Een kleine helft van de huizen kunnen we op het warmtenet aansluiten, maar de rest moet op elektro overgeschakeld worden. Dat zal nog grote inspanningen vragen. Het draagvlak dat we als Groene Hoofdstad op het vlak van duurzaamheid creëren, kan ons helpen om die doelen te bereiken.”

Een dag in Nijmegen In minder dan drie uur sta je met de trein vanuit Brussel in Nijmegen. In het circulair ingerichte bezoekerspaviljoen op Kelfkensbos kan je onder meer terecht voor groene wandelen fietsroutes. Een wandeling langs Veur-Lent, het eiland

in de Waal dat ontstond na het verleggen van de dijk, is een must. Medio mei opent de Bastei, een centrum voor natuur en cultuurhistorie aan de Waalkade. In het Dutch Bicycle Centre aan het Honigcomplex kan je fietsclinics volgen, proefritten maken op

bijzondere fietsen, of een koffie of biertje drinken aan de sfeervolle fietsbar. Wie even de stad uit wil, kan van de natuur genieten in de mooie Ooijpolder of de kuiten trainen in de heuvels van gemeente Berg en Dal, gelegen tussen Nijmegen en de grens met Duitsland. 28 MAART 2018

Big City

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Op foto’s zag ik dat het water in het kanaal vroeger veel hoger stond dan nu. Wat is de reden hiervoor? Sven uit Anderlecht

De graafwerken van het kanaal in Sint-Jans-Molenbeek.

Olé

PORTE MONNEE

Geld beheren KAN JE LEREN

Benieuwd hoe goed jij nu al scoort op vlak van financiën? Doe dan snel de test op www.oleportemonnee.brussels!

Olé portemonnee is een initiatief in het kader van BruFin - een project van Markant vzw - en omvat naast de test ook 4 gratis sessies voor vrouwen in Brussel om (nog) slimmer om te gaan met hun budget. Een initiatief in het kader van BruFin, een project van Markant vzw met de steun van Brussels Staatssecretaris voor Gelijke Kansen, Bianca Debaets, en equal.brussels.

www.equal.brussels equal.brussels

et is mogelijk dat voor een beperkte tijd het waterniveau in het kanaal wat verschilt. Wie over het kanaal van Charleroi via het centrum van Brussel naar Willebroek vaart, ziet wel wat water passeren. Een deel daarvan komt uit Vlaanderen, vanuit de Zenne-oevers, de grachten en het beregende akkerland. Nog een deel komt uit Wallonië: de zestig kilometer vaart vanaf Damprémy (Charleroi), waar de Samber aansluiting vindt op het kanaal. Gezien vooral het hemelwater onvoorspelbaar is, kan het om veel water gaan. Bij het Hellend vlak van Ronquières - een scheepslift uit 1968 die een verval van 68 meter opvangt - wordt het grootste verval overbrugd. Onderweg zijn er nog meer sluizen of sassen: in Marchienne-au-Pont (verval van 6,20 meter), Gosselies (7 meter), Viesville (7,5 meter), Itter (13,33 meter), Lembeek (7,07 meter), Halle (3,30 meter), Lot (3,70 meter), Ruisbroek (3,70 meter), Anderlecht (3,70 meter) en Sint-Jans-Molenbeek (Ninoofsepoort - 4,70 meter).

Hoe het verval en debiet geregeld worden, weet Alfons Moens, directeur-generaal van de Haven van Brussel: “Het kanaal dient ook om de hele waterhuishouding in Vlaanderen en Brussel te regelen. Omdat zowel de riolering als de Zenne het debiet bij zware regenval onvoldoende kan verwerken, wordt dat proactief bijgestuurd aan de sluizen. Zie het kanaal dus als een ‘bassin’, een buffer, dat overtollig water kan opvangen. Water dat anders niet kan doorstromen tot de Schelde. Zo worden overstromingen voorkomen. De overkapte Zenne én de rioleringsbuizen kunnen immers geen overcapaciteit aan.” Behalve neerslag spelen ook factoren als droogteperiodes of vorst in op het waterpeil: een verschil van 25 centimeter meer of minder water is normaal. Er wordt dan water van lager naar hoger gepompt, om het tekort aan debiet te compenseren. Ook sedimentatie of afzetting van slib kan tot een niveauverschil leiden. Daarom zijn er op tijd en stond baggerwerken om genoeg diepte te behouden.

— JEAN-MARIE BINST

i.s.m.

VOLGENDE WEEK Waarom heeft Anderlecht als enige Brusselse gemeente een topvoetbalploeg?

Adv_BRUZZ_Olépm_105x142.indd 1

15/03/2018 15:47

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Was het om het afscheid van de winter te vieren? Om het zomeruur te verwelkomen? Ik weet het niet, maar toen ik kort geleden bij de slager stond aan te schuiven, werd ik verleid door een ossenstaart in de vitrine. Die kwam net op tijd. “Die ossenstaart daar,” wees ik de bedienende juffrouw aan. Ze moest zoeken. Om iets te vinden moet je weten wat je zoekt, en jonge mensen zoeken niet naar ossenstaarten. Dit is slow food uit mijn grootmoeders tijd, niet van het snelle leven in de file. “Hoeveel?” probeerde ze nog te vragen, maar ze zag op mijn gezicht dat ik met minder dan de hele staart geen genoegen zou nemen. Worden ossenstaarten trouwens elders in onderdelen verkocht? Een hele ossenstaart weegt algauw anderhalve kilo, maar er zitten vrij veel beenderen in. Het is toch niet echt een recept voor kleine gezinnen. De staart in de winkel was al netjes opgedeeld tussen de wervelbeentjes, waar het kraakbeen zit. Handig, zo moet je niet zelf beginnen te zoeken waar de verschillende onderdelen aan elkaar zitten. De beenderen zelf doorhakken is onbegonnen werk. Laat de vlezige wervels in de pan in smout (reuzel) kleuren. Doe er dan enkele gehakte grote ajuinen bij, een gehakte seldertak en véél gehakte wortel. De stukjes hoeven niet noodzakelijk piepklein te zijn. Dit is een langzaam stoofgerecht, dus alles zal zeker boterzacht eindigen. Laat even mee kleuren, terwijl je groenten en stukken staart dooreenroert. Overgiet alles met water, doe er wat zout en peper bij, een blad of twee laurier en, voor de moderne versie, enkele teentjes look. Laat één tot twee uur stilletjes sudderen, tot het vlees gaar is. Gehaaste mensen kunnen de snelkookpan gebruiken. Een ossenstaart is een stevig ding en als hij niet lang genoeg gaart, blijft hij hopeloos taai. Het resultaat is een dieprode, gelatineuze soep. Bij afkoeling gaat het vet er bovenop drijven en dan kunt u dat desnoods afscheppen. Deze soep kan best een nacht wachten. Zoals de meeste lang gegaarde gerechten wordt ze zo beter.

Ik beschouw koddaart - zoals mijn grootmoeder deze ossenstaartsoep noemde - als een maaltijdsoep. Er kunnen het laatste half uur aardappelen in meekoken, maar let op: in saus gegaarde aardappelen vergen vreemd genoeg altijd een langere kooktijd dan in water gekookte aardappelen. Dampend opdienen. Aardappel en dikke soep gaan hier heel goed samen. Of de wervelbeentjes erin moeten blijven, hangt van uw geaardheid af: peuzelaar of niet? Wie dit gerecht als een klassieke soep vóór een winterse maaltijd wil serveren, laat de aardappelen achterwege, haalt de stukken ossenstaart eruit (en de laurierblaadjes), voegt genoeg bouillon (liefst ook van staart, maar eventueel van blokjes) erbij en haalt alles door de mixer. Peuter vlees van de staartbeentjes en voeg dat op het einde bij de soep. De grotere staartbeentjes lijken op speelgoedvliegtuigjes. Ik zal ze ooit eens beschilderen. Er bestaat ook een heldere consommé van oxtail, maar daar gaat het vandaag niet over. De bijzondere geur van ossenstaart is helemaal anders dan dat van ‘gewoon’ soepvlees, en soms nogal verrassend voor wie ze niet kent. Een nurkse jonge huisgenoot kwam de keuken binnen en zei: “het stinkt hier.” Je kan niet iedereen plezieren. Smakelijk.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Ossenstaart

“Of de wervelbeentjes erin moeten blĳven, hangt van uw geaardheid af”

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

28 MAART 2018

DB491546C8

DB491197C8

onze nieuwe weekactie HOT oortelefoon

kant-en-klaar gordijn paasdecoratie in te korten, met 8 ringen of haken 140x260 cm

terracotta schaap met pluche 9x12x10 cm, 6 paaseieren met print in doosje, paasdeco wandhanger 21 cm, half paasei mandje 15x10 cm of 6 paaseieren in zakje

terracotta paashaas 19 cm of met LED 16 cm

extra oordoppen metallic look

Varo onkruidbrander of grastrimmer 350 Watt

1.49

uitzoeken

695

092 Gillette scheermesjes Capetown baddoek Simply Venus

6-pack

2.49 verduisterend

695

gordijnroede van 120 cm tot 210 cm metaal

4.99

diverse kleuren katoen 50x100 cm

350/400 gram 1 kg = 4.54/3.98

washand 16x21 cm

0.35

12-pack

479

158

kinder sneakersokken Green Boots tuingereedschap o.a. Paw Patrol of Frozen katoen/polyamide/ polyester/elastaan maten 23-34

Easter Moments paaseitjes

tuinhark 12-tands verzinkt staal, hak met 3-tands verzinkt staal of gazonhark 27 cm kunststof

houten steel 140 cm

1.77

159

1695

solar uil tuinbeeld

Australian sweatvest

grijs 18x22x32 cm

diverse kleuren polyester/katoen maten s-xxl

solar dier 8.5 cm

1.56 3 paar

149

155

Nivea baden douchecreme

papegaai of kaketoe

diverse varianten 1 l = 3.19

diverse varianten metaal 30 cm hoog

of spade ca. 110 cm

5.49

Toledo bloempot

zwart of grijs 47 cm

zwart, grijs of fuchsia kunststof 20 cm 25 cm 30 cm 40 cm

6.35

6.95

1.32 1.66 3.24

678

081

telescopische werphengel

jurk met print

incl. molen met trimknop en 100 meter vislijn 0.3 mm

796

diverse kleuren katoen maten s-xl

895 Tristar contact grill

met veiligheidssluiting

1500 Watt

210 cm

750 ml

239

deospray 150 ml 1 l = 9.60

1.44

695

329

1895

amuseset met serveerplank 13-delig

3.97

www.action.com

Gemeentebestuur Wezembeek-Oppem

UZ Brussel werkt

Bekendmaking bijzonder bestek “concessie voor uitbating cafetaria sporthal”.

INSPIREREND

OPROEP TOT KANDIDATEN BETREFFENDE DE CONCESSIE VOOR UITBATING CAFETARIA SPORTHAL TE WEZEMBEEK-OPPEM

Het UZ Brussel heeft een uitgebreide restauratiedienst die jouw grootkeukenervaring goed kan gebruiken. Hap toe voor een inspirerende uitdaging als

Het gemeentebestuur van Wezembeek-Oppem stelt de cafetaria van de gemeentelijke sporthal, gelegen Astridlaan 85, 1970 Wezembeek-Oppem, open voor uitbating, onder de vorm van een concessieovereenkomst, af te sluiten voor een initiële periode van 9 jaar, met mogelijkheid tot verlenging. Een woongelegenheid maakt deel uit van de concessie. Wie geïnteresseerd is in de uitbating, kan het bestek elektronisch raadplegen via de gemeentelijke website, www.wezembeek-oppem.be.

KOK GROOTKEUKEN (M/V)

Op eenvoudige vraag wordt het bestek u ook toegestuurd. Deze vraag kan gericht worden aan Geert RAYMAEKERS, kabinetsmedewerker, die eveneens contactpersoon is voor alle gewenste inlichtingen met betrekking tot het bestek. Contactgegevens: Geert RAYMAEKERS, Louis Marcelisstraat 134, 1970 Wezembeek-Oppem, 02 783 12 64, geert.raymaekers@wezembeek-oppem.be. Een verplicht plaatsbezoek is voorzien op maandag 16 april 2018 om 15 uur.

Als leidinggevende stuur je een team aan dat instaat voor de bereiding en distributie van maaltijden. • Je staat in voor de planning en de organisatie en je werkt cateringevenementen uit die je ook operationeel aanstuurt. • Je beschikt minstens over een TSO-diploma en 7 jaar relevante ervaring in een verantwoordelijke functie in de restauratie. • Je beheerst vlot Nederlands. DB489203C8

Interesse? Solliciteer via www.uzbrusselwerkt.be Meer info: 02 801 24 26

De offerte dient het gemeentebestuur te bereiken, uiterlijk op woensdag 9 mei om 9 uur, hetzij bij aangetekend schrijven, hetzij door afgifte tegen ontvangstbewijs aan het onthaal van het gemeentehuis van Wezembeek-Oppem, Louis Marcelisstraat 134, 1970 Wezembeek-Oppem. De offerte dient in 2 omslagen te worden gestoken. Zowel de binnenste als de buitenste omslag dienen de vermelding “offerte cafetaria sporthal Wezembeek-Oppem” te dragen. De buitenste omslag is geadresseerd aan: College van burgemeester en schepenen, Louis Marcelisstraat 134, 1970 Wezembeek-Oppem. DB492999C8

De Brailleliga is een vzw die in heel het land actief is. 14.500 blinde en slechtziende personen doen beroep op haar gratis diensten om hun zelfstandigheid, integratie en zelfontplooiing te bevorderen.

DB491182C8

Dubai & Abu Dhabi!

De Brailleliga zoekt voor haar Sociale dienst, regio Vlaams-Brabant

EEN MAATSCHAPPELIJK ASSISTENT / ADJUNCT-VERANTWOORDELIJKE (M/V)

Citytrip met Blauwe Vogelbegeleiding vanuit Brussel!

DB485971C8

Voltijds contract

Uiterste datum van indiening van uw kandidatuur is 31/03/2018. Meer info en voorwaarden vindt u op onze website: www.braille.be/nl/job

€ 1.850/MND

€799/pp

rekruterings-

➞ Ideaal voor dames 50+ (ook gepensioneerden) ➞ Vanaf 2 dagen/week ➞ Opleiding voorzien

✆ DB491458C8

Tel. voor afspraak 0488 63 38 87

7 fijne dagen vanaf:

Doeltreffend

BIJBEROEP IN 2018?

ONTHAAL/TELEFONISTE/ VERKOOP SHOWROOM

U logeert in het knappe luxehotel Hyatt Dubai

schoolvakanties: €1.049

advies

Reisfamilie Carlier

NIEUW! nu met rechtstreekse vlucht met top airline Emirates! afreisdata

2018

18 sept. • 9 okt. 30 okt. (schoolvak.) 6 nov. • 4 dec.

2019

1 jan. (schoolvak.) 5 feb. 4 maa. (schoolvak.)

krijgen?

Luikerstwg. 62 • St-Truiden • tel. 011 705 500 meer info: www.deblauwevogel.be

contacteer ons snel op rrs@roularta.be of 051 26 67 89 DB486143C8

+ LEUK GESCHENK*

*Zolang de voorraad strekt. Info en voorwaarden in je TUI shop.

WEEKS

6KO0RT% ING DB491969C8

TUI Laken De Wandstraat 132, 1020 Laken 02 302 20 03 I laken@tui.be Ma-vrij: 09u30-18u, za 10u-17u

IMIG B S LE

TOT

DB374216D7 DB489190C8

“Ik durf mijn eigen weg gaan in Roularta waar ik alle kansen krijg mijn potentieel te benutten en te ontplooien.” #EenJobMetPassie

DB491585C8

Multimediaspecialist

› Accountmanager Digital › Accountmanager Lifestyle › Telemarketeer › Webdesigner

mijntoekomstbijroularta.be